Kosova shkon në zgjedhje të parakohshme pas dështimit të përpjekjes për krijimin e qeverisë

Kosova po hyn sërish në një cikël zgjedhor: pas një krize njëmujore politike, parlamenti në Prishtinë nuk arriti të zgjedhë një qeveri të re, ndaj presidentja Vjosa Osmani tani duhet ta shpërndajë Kuvendin dhe të shpallë zgjedhje të jashtëzakonshme brenda 40 ditësh.

Në përpjekjen e fundit për të shmangur zgjedhjet, deputetët votuan për mandatarin Glauk Konjufca nga lëvizja në pushtet “Vetëvendosje” (LVV), por ai mori vetëm 56 vota nga gjithsej 120 – jo të mjaftueshme për një shumicë parlamentare. Dështimi përbën goditje serioze për partinë e kryeministrit në detyrë, Albin Kurti, e cila në zgjedhjet e shkurtit fitoi më shumë vota, por jo aq sa të qeveriste e vetme, dhe nuk arriti të krijojë një koalicion stabil.

Bllokada politike nuk është vetëm një luftë për poste – ajo tashmë ka pasoja konkrete. Kosova ende nuk ka një buxhet të miratuar për vitin e ardhshëm dhe dështoi votimi i marrëveshjes me Brukselin për Planin e Rritjes së BE-së, pasi të gjitha partitë, përveç LVV-së dhe tetë deputetëve nga komunitetet jo-shumicë, e bojkotuan seancën duke e quajtur antikushtetuese. Për një vend me rreth dy milionë banorë dhe ekonomi të brishtë, një cikël i ri zgjedhjesh pa buxhet të miratuar nënkupton pasiguri të zgjatur për financat publike, investimet dhe programet sociale.

Konjufca, ish-kryetar i parlamentit dhe kandidat i propozuar si kompromis për një pjesë të opozitës, paralajmëroi se kthimi i vazhdueshëm i qytetarëve në zgjedhje mund të bëhet problem kronik. “Nëse shkojmë në zgjedhje në dhjetor, kush garanton se nuk do të kemi zgjedhje të reja në mars?”, pyeti ai, duke u bërë thirrje kolegëve “ta kursejnë shtetin nga një proces tjetër votimi”. Por thirrja mbeti pa përgjigje: linjat mes pushtetit dhe opozitës mbetën thellësisht të ngrira, dhe Kuvendi de facto pranoi se nuk mund të prodhonte një shumicë të re.

Në prapavijë të kësaj bllokade qëndron edhe presioni ndërkombëtar. Kurti, në pushtet që nga viti 2021, tashmë përballet me kritika se po e kufizon dialogun politik dhe po tensionon marrëdhëniet me aleatët kryesorë perëndimorë – SHBA-në dhe BE-në. Marrëdhëniet me Brukselin janë komplikuar edhe nga fakti që Kosova mbetet i vetmi vend i Ballkanit Perëndimor pa status zyrtar kandidati për anëtarësim në BE, pjesërisht për shkak të moszgjidhjes së marrëdhënieve me Serbinë. Beogradi ende nuk e njeh pavarësinë e shpallur në vitin 2008, ndonëse Kosova njihet nga SHBA, Britania dhe shumica e vendeve anëtare të BE-së.

Zgjedhjet e reja, që duhet të mbahen brenda gjashtë javësh nga shpërndarja e parlamentit, formalisht pritet të sjellin daljen nga kriza. Por mbetet e hapur pyetja – a do të forcojë sërish votuesi “Vetëvendosjen” pa shumicë të qartë, apo do ta ndëshkojë Kurtin për konfrontimin politik me opozitën dhe disa partnerë ndërkombëtarë? Dhe më e rëndësishmja – a do të mundë përbërja e ardhshme e Kuvendit të miratojë buxhetin dhe të odblokojë rrugën drejt BE-së, apo Kosova do të futet në një cikël të ri zgjedhjesh në një moment kur rajoni është nën vëmendje të shtuar nga Brukseli.

Ndërkohë, institucionet në Prishtinë funksionojnë në regjim të përkohshëm, pa plan afatgjatë financiar dhe me një opinion publik gjithnjë e më nervoz. Kriza politike, që filloi si përplasje rreth mandatit dhe procedurave, po shndërrohet ngadalë në një test për pjekurinë institucionale të Kosovës – dhe për aftësinë e saj për të dalë nga cikli i zgjedhjeve të shpeshta dhe shumicave jostabile.