Kulture politike dhe deputeti Kosovarë

Mr.Ali Hertica
Shoqëria karakterizohet gjithnjë e më shumë nga pasiguria, pasiguria dhe shqetësimi. Ekziston një ndjesi se shoqëria holandeze është në rënie ekonomike, sociale dhe kulturore. Si mund t’i përgjigjemi pasigurisë dhe pasigurisë mbizotëruese. Në këtë sfond, cila është rëndësia e shpresës dhe si mund të formësohet një politikë shprese, veçanërisht tani që shpresa për përmirësim në kulturën tonë duket se është zhdukur cilat perspektiva politike janë të përshtatshme në këtë kontekst?
Nga prespektiva e jonë dhe perëndimi, dhjetë vitet e fundit të mijëvjeçarit të kaluar dukeshin vite plot premtime dhe shpresë. Sa krejtësisht e ndryshme është përvoja e fillimit të shekullit të njëzet e një. Ndjenja e viteve nëntëdhjetë duket pothuajse e një bote tjetër kur marrim në konsideratë analizat që vlerësojnë gjendjen aktuale të shoqërive tona perëndimore. Sipas sociologut britanik Frank Furedi, ne jetojmë në një kulturë frike dhe dëshpërimi. Gjithashtu është i mbërthyer nga dëshpërimi, pasiguria dhe frika: “Kemi hyrë në një epokë pasigurie – pasiguri ekonomike, pasiguri fizike, pasiguri politike. (…) Pasiguria lind frikë. Dhe frika – frika nga ndryshimi, frika nga rënia, frika nga të huajt dhe një botë e panjohur – po gërryen besimin dhe ndërvarësinë mbi të cilën mbështeten shoqëritë civile.’ Politika përcaktohet gjithashtu nga këto ndjenja themelore të pasigurisë dhe frikës: ‘Pasiguria është përsëri një përbërës aktiv i jetës politike në demokracitë perëndimore, e njëjta politikë është më shumë pjesë e problemit sesa e zgjidhjes, sepse përveç frikës nga terrori, shpejtësisë marramendëse të ndryshimit dhe pasigurisë së të ardhurave dhe punës, ekziston mbi të gjitha frika ‘se nuk jemi vetëm ne që nuk mund t’i formësojmë më jetën tonë, por edhe ata në pushtet kanë humbur kontrollin, ndaj forcave përtej mundësisë së tyre’.
Tani, pasiguria është një përvojë e përjetshme, ndoshta edhe më intensive dhe përcaktuese në shekujt para shtetit të mirëqenies. Në antikitetin romak dhe shekujt e parë të krishterimit, mbizotëronin ide të ndryshme rreth dinjitetit njerëzor, lirisë së ndërgjegjes dhe pluralizmit fetar dhe kulturor; dhuna fizike, ose kërcënimi i saj, ishte thjesht një fakt i jetës në legjislacionin e Perandorisë Romake. Me të drejtë, të palirët në shoqërinë romake, në veçanti, ishin shumë më pak të sigurt në jetën e tyre, dhe dhuna shumë më e zakonshme e intensifikoi përvojën e pasigurisë rreth të ardhmes së afërt në të gjitha shtresat shoqërore dhe kontekstet shoqërore. Migrimet dhe përparimi i barbarëve nënkuptonin që pasiguria dhe frika, në kufi me dëshpërimin, i mbanin njerëzit në një shtrëngim shumë më ekzistencial sesa mund ta imagjinojmë në shekullin e njëzet e një. Në Mesjetë, vendet dhe popujt ndonjëherë ishin plotësisht të kapluar nga frika e murtajës: një frikë që, më shumë sesa vetë sëmundja, kishte një ndikim në ekonomi dhe kulturë që nuk mund ta imagjinojmë. Shpesh, frika dhe ankthi kanalizoheshin dhe intensifikoheshin njëkohësisht nga imazhe tmerruese të gjykimit të fundit, të cilit i frikësoheshin kolektivisht, pikërisht sepse vdekja nuk ishte kurrë larg në mesjetë, ku, është mesi i kulturës aktuale të frikës, mund të gjendet ose të zhvillohet një mesazh shprese. Pyetja tani është se ku, në mes të kulturës aktuale të frikës, mund të gjendet ose të zhvillohet një mesazh shprese.Cilat pika fillestare për këtë mund të gjenden brenda kulturës dhe si mund dhe duhet politika (demokristiane) të artikulojë një mesazh që vërtet frymëzon shpresë? Si mundemi ne, bazuar në vlerat dhe spiritualitetin e kulturës perëndimore, të kultivojmë shpresën brenda komunitetit/komuniteteve tona me qëllim të së ardhmes sonë të përbashkët – dhe në shumë mënyra të pasigurt
Shpresa dhe dëshpërimi fenomeni kulturor
Shpresa intensifikohet brenda një komuniteti, qoftë nga kultura mbizotëruese apo jo, e cila shprehet, për shembull, në art. “Arti është nënshkrimi i njeriut, në diskutimin . Këto vizatime janë me të vërtetë provë se njerëzimi, në fillim të historisë së tij, u bë bashkëkrijues i realitetit. Ai ishte në gjendje, ndër të tjera, përmes krijimit të artit, të zhvillonte një kulturë që, ashtu si vetë natyra, mund të përcaktojë se si njerëzit e konceptojnë jetën e tyre, si dhe shoqërinë e tyre. Fjala “kulturë” rrjedh nga latinishtja cultura, e cila nga ana tjetër mund të gjurmohet deri te folja colere: “të kultivosh”, “të zbukurosh” dhe “të nderosh” (pra “kult”). Më vonë në antikitet, ajo u përdor edhe në lidhje me zhvillimin e mendjes.
Filozofia politike ngre çështjen e faktit se rendi modern liberal nuk mund të shprehet në ndjekjet e tij kulturore përtej sigurimit të prosperitetit, pushtetit, sigurisë, paqes dhe rendit. Por këto janë ideale më të përshtatshme për mbrojtje sesa për bashkim (sic!), dhe ato rrjedhin nga instinkti natyror, ‘i pamposhtur nga shpirti’, argumentoin filoyofet modern. Në fund të fundit, ‘edhe njeriu i shpellave i njihte këto ideale’. Në të gjitha këto, natyra paradoksale e kulturës anashkalohet: ‘Ka vend vetëm për kulturën kur ideali që përcakton orientimin e saj shtrihet përtej dhe mbi interesat e vetë komunitetit, i cili e mbështet atë. Kultura duhet të jetë e orientuar metafizikisht, përndryshe nuk do të jetë.
Edhe më shumë se në vitet 1930, idealet e vjetra që i dhanë komunitetit kulturor perëndimor prestigjin dhe kohezionin shoqëror janë zbehur: shërbimi ndaj Zotit në formën e pjesëmarrjes në kishë dhe zhvillimit të institucioneve dhe shkollave diakonale, si dhe ndjekja e drejtësisë, virtytit dhe mbi të gjitha, e së Vërtetës, nuk përcaktojnë më rendin shoqëror. Perspektivat laike të përparimit të ofruara nga liberalizmi dhe socializmi duket se janë zhdukur gjithashtu në gjysmën e dytë të shekullit të njëzetë. Tani që historia ka arritur gjithçka tjetër përveç një fundi, Perëndimi – dhe Evropa në veçanti – duket se nuk është në gjendje të bëjë shumë më tepër sesa të mbrojë “prosperitetin, pushtetin, sigurinë, paqen dhe rendin” e saj në vend që t’i “fisnikërojë ato me shpirt”. Evropa duket se është bërë gjithnjë e më shumë një kontinent i frikësuar dhe introvert. Kultura, e kuptuar si një aspiratë, si një ideal dhe si pasojë e një rendi jetësor që shtrihet përtej mbijetesës së thjeshtë, është e lidhur ngushtë me virtytin e shpresës. Është shpresa ajo që i jep një kulture të veçantë prestigjin dhe formën e saj, ashtu si frika nga e ardhmja në kuptimin më të gjerë të fjalës mund të mishërohet në një kulturë të veçantë. Historia ka njohur periudha në të cilat kultura është përcaktuar nga një shpresë në aftësitë e veta që kufizohet me vetëbesim të madh, si në Iluminizëm, e cila i parapriu epokës në të cilën natyra u pushtua më shumë se kurrë më parë nga dija dhe fuqia njerëzore. Por historia njerëzore ka njohur edhe faza të shënuara nga realizimi prekës se askush nuk e kontrollon kurrë plotësisht fatin e vet të ardhshëm dhe se dikush është i humbur në serinë e calamitatum që është edhe jeta, e konceptuar si një luginë lotësh (vallis lacrimarum). Në periudha të tilla, si kolektivi ashtu edhe individi përcaktohen nga dëshpërimi, sepse dikush beson se është i paaftë për të ndryshuar kohërat. Shpresa, megjithatë, lirohet përsëri kur nuk ndalet në të dhënën e gjërave, por përpiqet të shohë përtej saj dhe të ndryshojë kohërat, pa rënë në vetëbesim të tepruar – nëse jo në arrogancë – e cila bën që shpresa të avullojë në një formë sterile të vetëmjaftueshmërisë që nuk mund të pranojë realitetin e krijuar.