Praktikat autoritare kanë të bëjnë më shumë se liderët populistë

Mr.Ali Hertica
Vështirësia që ka shkenca politike në interpretimin e këtyre fenomeneve është për shkak të tre kufizimeve në të menduarit se çfarë është ‘autoritare’ ose ‘autokratike’. Së pari, ka të bëjë me një kategori të mbetur pa përkufizimin e vet: autokratike janë të gjitha regjimet që nuk organizojnë zgjedhje të lira dhe të ndershme. Së dyti, ka theksi te zgjedhjet, ndërkohë që si politologët ashtu edhe qytetarët e thjeshtë janë skeptikë për një marrëdhënie të drejtpërdrejtë midis të drejtës së votës dhe fjalës reale në vendimmarrjen politike. Kjo lidhet me problemin e tretë: supozimin se vendimmarrja politike – demokratike apo autoritare – bëhet ende në nivel shtetëror. Prandaj, ndikimi i proceseve të shumta të globalizimit në dekadat e fundit është injoruar.
Për të kuptuar se çfarë përbën “autoritarizmin” sot, na duhet një përkufizim i autoritarizmit që është thelbësor dhe dinamik në vend që të tregojë thjesht një mungesë ose mangësi; i cili fokusohet në sabotimin e proceseve të llogaridhënies në kuptimin më të gjerë, jo vetëm në drejtësinë e zgjedhjeve; dhe e cila për rrjedhojë i jepet vetes edhe vlerësimit të proceseve politike brenda ose mbi shtetin, ose nëpër shtete të ndryshme. Një përkufizim që fokusohet në praktikat politike dhe jo në sistemet politike na mundëson më mirë të kuptojmë tendencat autoritare në shekullin e 21-të dhe t’u përgjigjemi pyetjeve urgjente me të cilat përballet shoqëria.
Praktikat janë, me pak fjalë, ‘modele veprimi të ngulitura në kontekste të veçanta institucionale’,ato janë më shumë se sjellja e një individi, por më pak se një politikë. Të menduarit në termat e praktikave na lejon të studiojmë elementë të mundshëm autoritar në qeverisjen e Indisë, Brazilit ose Shteteve të Bashkuara dhe Kosovë pa e cilësuar të gjithë sistemin politik si “autoritar”. Në të njëjtën kohë, nuk ka kuptim shtrirja e kategorisë së ‘autoritarizmit’ për të përfshirë ndonjë fenomen politik me ndikim negativ tek qytetarët. Diskriminimi, dhuna, korrupsioni dhe pabarazia mund të lidhen me praktikat autoritare, por nuk janë sinonime. Unë e përkufizoj një praktikë autoritare si “një model veprimi, i ngulitur në një kontekst institucional, që saboton përgjegjësinë ndaj njerëzve mbi të cilët një aktor politik ushtron kontroll, ose ndaj përfaqësuesve të tyre, duke penguar aksesin e tyre në informacion ose duke shtypur zërin e tyre”. Praktika të tilla, nga mashtrimi zgjedhor dhe burgosja e disidentëve te censura dhe propaganda, janë të zakonshme në regjimet autoritare, por ato nuk janë unike për ta.
Ka dy mënyra për të penguar aksesin në informacion: fshehtësia e paautorizuar dhe gënjeshtra. Sigurisht, politikanët zbukurojnë, shtrembërojnë dhe shmangin të vërtetën gjatë gjithë kohës, por një model i pengimit të informacionit shkon shumë më tej se një gënjeshtër e vetme ose një ngjyrosje e veçantë e fakteve.Akuzat u bënë fillimisht gjatë fushatës zgjedhore dhe u ringjallën vazhdimisht pas zgjedhjeve (pavarësisht fitores) nga vetë Trump dhe zyrtarë të tjerë. Madje u krijua një komision, i kryesuar nga zëvendëspresidenti Mike Pence, për të hetuar mashtrimin e supozuar. Kjo iniciativë, e cila përfundimisht u dështuar nga paditë dhe mungesa e bashkëpunimit nga shumica e shteteve, mund të ketë pasur qëllimin përfundimtar të dekurajojë dhe pengojë votimin e qytetarëve me prejardhje migrimi. Shembulli tregon se si mund të lidhen sabotimi i proceseve të llogaridhënies përmes gënjeshtrave dhe sabotimi përmes shtypjes së votave.Por një votë është më shumë se një fletë votimi: Ky ligj vendosi mediat nën mbikëqyrjen e një këshilli të dominuar nga anëtarët e partisë në pushtet, nuk ka mandat zyrtar për të censuruar, por ka fuqinë për të vendosur gjoba jashtëzakonisht të larta ndaj stacioneve radiotelevizive për fyerje ose shpifje. Praktikat autoritare na mohojnë neve, ‘popullit’, informacionin dhe zërin. Megjithatë, ka edhe praktika që i privojnë individët dinjitetin dhe pavarësinë e tyre, por që zhvillohen në hapje të plotë. Kjo shpesh përfshin shkelje të të drejtave të pakicave, ose të miratuara ose të shikuara me indiferencë nga pjesë të mëdha të popullsisë. Unë i quaj këto praktika anti-liberale,se ka mbështetje të konsiderueshme në Filipine për idenë se përdoruesit e drogës janë të rrezikshëm dhe nuk meritojnë mbrojtje ligjore. Prandaj, vrasjet nuk mund të etiketohen si ‘autoritare’: ato nuk kryhen në fshehtësi dhe nuk synojnë të mbyllin gojën e kritikëve të regjimit. Përkundrazi, është një manifestim ekstrem i një forme të caktuar populizmi, i cili kundërshton pluralizmin në emër të shumicës.