BE bllokon përgjithmonë 210 miliardë euro asete ruse derisa Moska të paguajë kompensim

Bashkimi Evropian ka vendosur të ngrijë për një kohë të pacaktuar asete me vlerë 210 miliardë euro të mbajtura nga Banka Qendrore Ruse. Masa, e bazuar në një klauzolë emergjence ekonomike, synon të parandalojë përpjekjet e jashtme për të çliruar fondet përpara se Moska t’i paguajë dëmshpërblimet e luftës Kievit, raporton Euronews .

Me këtë veprim, BE dëshiron të sigurojë kontrollin mbi asetet e ngrira mes shqetësimeve se SHBA-të mund të përpiqen t’i përdorin këto fonde në një marrëveshje paqeje të ardhshme me Moskën.

Një vendim për themele më të forta
Ngrirja afatgjatë u ra dakord sot nga ambasadorët e shteteve anëtare, duke cituar nenin 122 të Traktatit të BE-së. Ky nen lejon që vendimet të merren me shumicë të kualifikuar, duke anashkaluar Parlamentin Evropian dhe një veto të mundshme nga shtetet individuale.

Rregullorja e re ndalon transferimin e 210 miliardë eurove përsëri në Bankën Qendrore Ruse. Pjesa më e madhe e aseteve, rreth 185 miliardë euro, mbahen në Euroclear, depozitën qendrore të letrave me vlerë në Bruksel, ndërsa 25 miliardë eurot e mbetura mbahen në banka private.

Deri më tani, fondet janë ngrirë përmes regjimit standard të sanksioneve, i cili kërkonte një vendim unanim nga të 27 anëtarët dhe rinovim çdo gjashtë muaj, duke e bërë atë të prekshëm ndaj bllokadave.

Emergjenca ekonomike si justifikim
Javën e kaluar, Komisioni Evropian propozoi aktivizimin e Nenit 122, i cili është përdorur më parë në kriza të tilla si pandemia COVID-19 dhe kriza energjetike. Komisioni pretendon se pushtimi i Ukrainës nga Rusia ka shkaktuar një “ndikim serioz ekonomik” në të gjithë Unionin, duke përmendur “ndërprerje serioze të furnizimit, pasiguri më të madhe, rritje të primeve të rrezikut, investime dhe konsum më të ulët”, si dhe sulme të shumta hibride.

“Ekziston një nevojë urgjente për të parandaluar transferimin e fondeve në Rusi me qëllim kufizimin e dëmit në ekonominë e Unionit”, thuhet në propozimin e Komisionit.

Sipas vendimit, fondet do të lirohen vetëm kur veprimet e Rusisë “objektivisht të mos paraqesin rreziqe të konsiderueshme” për ekonominë evropiane dhe kur Moska t’i paguajë kompensim Ukrainës “pa pasoja ekonomike dhe financiare” për BE-në. Një shumicë e kualifikuar do të kërkohet gjithashtu për të zhbllokuar fondet.

“Neni 122 në thelb ka të bëjë me vendosjen e ngrirjes së aseteve në një bazë më të qëndrueshme në mënyrë që të mos rinovohet çdo gjashtë muaj”, tha një diplomat i lartë të enjten, duke folur në kushte anonimiteti. “Këshilli Evropian ka vendosur tashmë se kjo duhet bërë – që asetet duhet të mbeten të ngrira derisa Rusia të paguajë dëmet e luftës – kështu që vendimi i bazuar në Nenin 122 mund të thuhet se është një zbatim i atij vendimi të Këshillit Evropian.”

Kundërshtimi i Trump dhe mbrojtja e Kievit
Muajin e kaluar, zyrtarët evropianë mësuan nëpërmjet raportimeve të medias për një plan 28-pikësh të hartuar fshehurazi nga zyrtarët amerikanë dhe rusë për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë. Pika 14 e planit thotë se asetet ruse duhet të përdoren për përfitimin tregtar si të Uashingtonit ashtu edhe të Moskës, një propozim që u refuzua shpejt nga aleatët perëndimorë.

Duke imobilizuar asetet me një shumicë të kualifikuar, BE-ja do të jetë në një pozicion më të fortë për t’i rezistuar presionit të jashtëm dhe për të parandaluar vetot e padëshiruara.

Rezistenca belge dhe hapat e mëtejshëm
Ndalimi afatgjatë është një shtyllë e rëndësishme e propozimit të Komisionit për të kanalizuar asetet ruse në një kredi dëmshpërblimi pa interes për të mbështetur Ukrainën, të cilën Belgjika, si kujdestari kryesor i fondeve, e kundërshton me forcë.

Ambasadorët po shqyrtojnë aktualisht tekstet ligjore, me qëllim zgjidhjen e sa më shumë çështjeve të jetë e mundur para një samiti kyç të liderëve të BE-së më 18 dhjetor, kur ata do të vendosin se si të mbledhin 90 miliardë euro për të mbuluar nevojat e Ukrainës për vitet 2026 dhe 2027.

Sipas diplomatëve të njohur me procesin, Belgjika ka paraqitur dhjetëra faqe me amendamente, duke e komplikuar një dosje tashmë komplekse. Dje, kryeministri belg Bart De Wever shprehu dyshime në lidhje me përshtatshmërinë e dispozitës. “Këto janë para nga një vend me të cilin nuk jemi në luftë”, tha De Wever. “Do të ishte si të hyje me forcë në një ambasadë, të merrje të gjitha mobiljet dhe t’i shisje ato.”

Në përgjigje të kritikave, një zëdhënës i Komisionit tha se ishte “e arsyeshme” të argumentohej se lufta ruse kishte shkaktuar tronditje në të gjithë ekonominë evropiane dhe se, për këtë arsye, zbatimi i Nenit 122 kishte bazë ligjore.