“Teoria e Kaosit”/ Ja si i justifikojnë ekspertët rusë veprimet e Putinit dhe Kremlinit, 5 shtyllat ku bazohet makina e propagandës së Moskës

Prej vitesh, dokumentet ruse përmendin “multipolaritetin”, idenë se dominimi amerikan është dobësuar dhe një rend i ri duhet të marrë formë.

Por sipas Barbashin, kjo teori nuk e shpjegon dot sjelljen e Rusisë pas vitit 2014, e aq më pak pas pushtimit të Ukrainës në vitin 2022.

Prandaj, rreth Kremlinit ka fituar terren një tjetër formulë teorike: bota është futur në fazën e kaosit, një periudhë e pashmangshme tranzicioni, ku rendi i vjetër është shembur, por një rend i ri ende nuk ka lindur.

Kjo narrativë përforcohet çdo vit nga Klubi Valdai, një strukturë elitare analistësh shumë afër Putinit, që përgatit raporte dhe korniza teorike të cilat Kremlini i paraqet si “vizion strategjik”. Sipas tyre, bota ndodhet në një fazë “pa pol”, ku rregullat nuk funksionojnë, aleancat dobësohen dhe institucionet ndërkombëtare humbasin autoritet.

Pikërisht në këtë kontekst ndërtohen pesë shtyllat e “Teorisë së Kaosit”.

1) Rendi i vjetër nuk rikthehet.

Raportet e Valdait shpallin qartësisht se rendi liberal ndërkombëtar ka përfunduar. Asgjë nga epoka pas Luftës së Ftohtë nuk është më e vlefshme. Përpjekjet e Perëndimit për ta ringritur atë konsiderohen të dështuara në nisje.

Në këtë logjikë, Perëndimi do të duhet të negociojë një rend të ri me vendet e “jo-Perëndimit”, përfshirë Rusinë dhe Kinën. Çdo tentativë për të ruajtur status quo-në vetëm rrit kaosin.

2) Kaosi nuk qeveriset.

Në botën e sotme, sipas kësaj teorie, nuk ekziston më aftësia për të kontrolluar proceset globale. Vendimet unike do të zëvendësojnë bashkëpunimin ndërkombëtar. Të fortët janë ata që përshtaten më shpejt, jo ata që insistojnë te rregullat e vjetra.
Rusia e sheh veten si një aktor që lëviz lirshëm brenda këtij kaosi, duke përfituar nga boshllëqet e sistemit.

3) Aleancat e përhershme kanë vdekur.

Sipas teoricienëve të afërt me Kremlinin, bota ka hyrë në epokën “çdo njeri për veten e tij”. Nuk ekzistojnë më partneritete afatgjata dhe as angazhime të pakthyeshme.
Kjo shpjegon fleksibilitetin oportunist të Rusisë: Në Siri mbështet Assadin, por është e gatshme të negociojë me kundërshtarët e tij, nënshkruan marrëveshje me Korenë e Veriut, por ruan distancë nga Irani kur kjo i leverdis, forcon apo dobëson lidhjet me Kinën sipas nevojës së momentit. Në këtë logjikë, bota s’ka më klauzola si Neni 5 i NATO-s. Çdo gjë është e përkohshme.

4) Fundi i universalizmit, morali, etika dhe e drejta ndërkombëtare shpallen të pavlefshme.

Sipas kësaj doktrine, standardet globale, të drejtat e njeriut, normat demokratike, konventat ndërkombëtare janë konstruksione të Perëndimit, të pasakta dhe të tejkaluara. Çdo shtet duhet të krijojë sistemin e vet të vlerave. Për Rusinë, kjo është “doktrina e shtetit të qytetërimit”, një identitet politik autonom, i pakushtëzuar nga rregullat e jashtme.

5) Forca ushtarake garanton mbijetesën

Konflikti, sipas kësaj teorie, është bërë pjesë normale e marrëdhënieve ndërkombëtare. Luftërat do të jenë më të shpeshta dhe më të gjata.
Institucionet ndërkombëtare që synonin të qetësonin konfliktin konsiderohen të vjetruara. Rusia e sheh veten në një realitet para-Westfalian, ku sovraniteti mbrohet me forcë të pastër. Në këtë kuadër, edhe përdorimi bërthamor diskutohet si mjet “parandalues” dhe militarizimi shfaqet si kusht themelor për stabilitetin e brendshëm.

Kjo teori nuk është një ushtrim akademik, por një instrument politik. Raportet e Valdait dhe artikulimet e elitave të Kremlinit nuk analizojnë neutralisht realitetin botëror, ato e formësojnë dhe e justifikojnë atë.

Për Kremlinin, Teoria e Kaosit shërben për tre qëllime kryesore:

1) Të shpjegojë veprimet tashmë të ndërmarra, si aneksimi i Krimesë dhe pushtimi i Ukrainës.

2) Të përgatisë opinionin publik për një politikë të jashtme agresive, ku lufta dhe konfrontimi shihen si të natyrshme.

3) Të ofrojë argumente për një qeverisje autoritare, duke i paraqitur kufizimet e lirive si masa të domosdoshme për “mbijetesë kombëtare”.

Në këtë narrativë, Rusia nuk po shkel norma ndërkombëtare, sepse sipas doktrinës, ato tashmë nuk vlejnë. Me kalimin e kohës, argumenton teoria, bota do ta pranojë kontrollin rus në territoret ukrainase si një fakt të kryer.

Në plan të brendshëm, “Teoria e Kaosit” përdoret për të arsyetuar: Shtypjen e opozitës, kufizimin e të drejtave civile, kontrollin e informacionit dhe ndërtimin e një shteti të militarizuar.

Me argumentin se bota është bërë “e rrezikshme”, Kremlini prezenton çdo kufizim të lirive si domosdoshmëri për të garantuar stabilitetin.

“Teoria e Kaosit” është një mekanizëm i krijuar nga elitat intelektuale të Rusisë për t’i dhënë koherencë, justifikim dhe legjitimitet politikës së Kremlinit. Ajo e paraqet agresionin si racionale, autoritarizmin si mbrojtje, dhe konfrontimin si të pashmangshëm.

Në thelb, doktrina i shërben pushtetit për të argumentuar se bota ka ndryshuar, rregullat e vjetra nuk vlejnë dhe se Rusia duhet të veprojë e lirë nga kufizimet.

Një teori që synon jo vetëm të shpjegojë botën, por të justifikojë mënyrën se si Putin kërkon ta riformojë atë.