Thirrja e fundit për BE-në: “Të hiqen sanksionet, Kosova nuk meriton ndëshkim!”

Pas dy vitesh sanksionesh të vendosura nga Bashkimi Evropian, organizatat e shoqërisë civile në Kosovë i janë drejtuar BE-së me një kërkesë urgjente për heqjen e masave ndëshkuese të mbetura nga vitin 2023. Në një letër të përbashkët, 12 organizata nënshkruese shprehin shqetësimin për ndikimin negativ që këto masa kanë pasur në aspiratat evropiane të qytetarëve të Kosovës dhe në zhvillimin e vendit.

“Kosova është ndëshkuar padrejtësisht, ndërsa ka bërë përpjekje të vazhdueshme për të zbatuar sundimin e ligjit dhe për të stabilizuar situatën në veri të vendit”, thuhet në letrën e organizatave të shoqërisë civile. Ato theksojnë se sanksionet kanë penguar zhvillimin e projekteve të rëndësishme dhe kanë dëmtuar sektorë kyç si shëndetësia, arsimi dhe sundimi i ligjit.

Në vitin 2023, BE-ja vendosi sanksione ndaj Kosovës për shkak të, siç u argumentua, “rolit të Qeverisë së Kosovës në nxitjen e tensioneve etnike në veri të vendit”. Megjithatë, pas vizitës së kryediplomates evropiane, Kaja Kallas, në maj të këtij viti, u bë e ditur se kishte filluar një proces i ngadalshëm për heqjen graduale të masave. Ky proces ka ngjallur shqetësim në radhët e organizatave të shoqërisë civile dhe liderëve të Kosovës, të cilët kërkojnë heqjen e menjëhershme të këtyre masave.

Sipas një raporti të Institutit për Studime të Avancuara – GAP, masat ndëshkuese ndaj Kosovës kanë pasur pasoja të mëdha financiare. Kosova ka humbur rreth 615 milionë euro për shkak të projekteve të pezulluara dhe ka humbur gjithashtu 7.1 milionë euro përtej afateve të lejuara për realizimin e këtyre projekteve. Këto humbje kanë ndikuar negativisht në zhvillimin e mëtejshëm të vendit dhe në rrugën e tij drejt integrimit evropian.

Komentet e ekspertëve ndërkombëtarë:

Ekspertët e çështjeve ndërkombëtare, si Mirsad Voca dhe Sylë Ukshini, kanë shprehur shqetësim për qasjen e BE-së ndaj Kosovës dhe janë të mendimit se masat ndëshkuese duhet të hiqen menjëherë. Mirsad Voca, një ekspert i marrëdhënieve ndërkombëtare, thekson se Kosova ka bërë përpjekje të shumta për të forcuar sundimin e ligjit dhe konsolidimin e institucioneve, dhe se sanksionet ndaj saj janë të padrejta.

“Kosova po ndërmerr hapa të rëndësishëm për të mbajtur rendin dhe ligjin në territorin e saj, por BE-ja e ka trajtuar këtë si një justifikim për sanksione, ndërkohë që Serbia ka vazhduar me veprime destabilizuese pa pasur pasoja,” tha Voca për “Bota sot”.

Ndërkaq, ish-ambasadori Sylë Ukshini, thekson se situata ka ndryshuar dhe se Kosova ka bërë hapa përpara në stabilizimin e situatës. Ai kërkon që BE-ja të heqë masat për të shmangur përforcimin e perceptimit të dyfishta standardeve ndaj Kosovës.

Dështimi i Serbisë për të zbatuar marrëveshjet:

Një tjetër shqetësim i shprehur nga analistët është trajtimi i butë i Serbisë nga BE-ja. Kosova është kritikuar për përpjekjet e saj për të zbatuar ligjin, ndërkohë që Serbia vazhdon të shkelë marrëveshjet e arritura dhe të nxisë tensione në veri të Kosovës, pa u ndëshkuar nga Bashkimi Evropian. Ky trajtim i njëanshëm, sipas ekspertëve, është një nga shkaqet që përjeton tensione të vazhdueshme në Ballkan.

Çfarë mund të sjellë heqja e sanksioneve?

Mundësia e heqjes së sanksioneve do të kishte një ndikim të rëndësishëm në procesin e integrimit të Kosovës në BE, duke rritur besimin në institucionet kosovare dhe duke inkurajuar një dialog të barabartë me Bashkimin Evropian. Ukshini vlerëson se heqja e masave do të ndikonte gjithashtu në pozicionin e Kosovës në dialogun e Brukselit, duke e bërë atë më të fortë në tavolinën e negociatave.

“Kosova është ndëshkuar në mënyrë disproporcionale, dhe mbajtja e sanksioneve është një pengesë për avancimin e procesit të integrimit të saj evropian,” tha Ukshini. Ai shtoi se një qasje e re nga BE-ja, e cila synon të inkurajojë bashkëpunimin, do të ishte shumë më efektive për stabilitetin dhe zhvillimin e Kosovës dhe të rajonit.