Kush do që formonë qeverinë duhet të merret me sistemin zgjedhor

Mr.Ali Hertica

Personalitetet e negociatorëve luajnë një rol të vogël në formimin e dobët të qeverisë federale, por kryesisht sepse të metat në sistemet zgjedhore dhe të koalicionit nxisin mosmarrëveshje. Vetëm një reformë e sistemit zgjedhor mund ta zgjidhë këtë për më tepër, koalicionet shpesh duhet të formohen midis partive të shumta për të arritur shumicën. Në një peizazh politik me më shumë se dhjetë parti të vogla, kjo nuk është detyrë e lehtë. Prandaj, formimi i një qeverie shpesh do të thotë arritjen e kompromiseve midis partive që përpiqen të gjejnë terren të përbashkët ideologjikisht.

Procesi i dobët imos formimit të qeverisë , si gjithmonë, qëndron në sistemet zgjedhore dhe të koalicionit me anë të të cilave pushteti shpërndahet, alokohet, ushtrohet dhe monitorohet në Belgjikë. Personalitetet e negociatorëve luajnë një rol të vogël, por kryesisht sepse të metat në sistemet zgjedhore dhe të koalicionit nxisin mosmarrëveshje. Kontradiktat e brendshme në këto sisteme çojnë në mosmarrëveshje, negociata të zgjatura dhe mosbesim. Ato zgjasin formimin e qeverisë dhe i shndërrojnë marrëveshjet e koalicionit në bibla të trasha.Nëse Kosova dëshiron një formim të qetë të qeverisë, ne duhet të adresojmë sistemin zgjedhor. Me sistemet tona, parimi i “vendi mbi partinë”, i cili duhet të jetë themeli i çdo formimi qeveritar, është i vështirë për t’u arritur. Ky parim bie ndesh edhe me atë që ndodh gjatë periudhës zgjedhore, ku mbizotëron “partia mbi vendin”. Partitë zakonisht nuk i fitojnë votat e tyre me një program për vendin, por me propozime politikash për grupe specifike të synuara, interesat e të cilave kërkojnë t’u shërbejnë. Prandaj, ato nuk kanë interes për bashkëpunim dhe kompromis; ato duhet të demonstrojnë dallime, jo ngjashmëri.

Ndonjëherë, 8 deri në 12 përqind e votave është e mjaftueshme për të siguruar një vend në pushtet tjesht, masa të tilla kanë shumicë për shkak të miratimit të marrëveshjes së koalicionit në parlament. Por a nuk duhet që vendime të tilla strategjike të marrin mbështetje të drejtpërdrejtë edhe e kundërta është e vërtetë. Një politikë e rishikuar e imigracionit, e cila gëzon mbështetje të konsiderueshme, duket se është bllokuar në mënyrë efektive nga formacionet e kaluara të koalicioneve.

Me sistemet tona, parimi “vendi para partisë”, i cili duhet të jetë themeli i çdo formacioni qeveritar, është i vështirë për t’u arritur. Ky parim bie ndesh edhe me atë që ndodh gjatë periudhës zgjedhore, ku mbizotëron “partia para vendit.Duke formuar qeveri bazuar në një shumicë matematikore pa një shumicë politike, krijohet mosbesim. Partitë që ofrojnë pjesën e fundit të qeverisë po shtyjnë përtej peshës së tyre elektorale, ndërsa partitë më të mëdha mund ta zbatojnë vetëm pjesërisht platformën e tyre. Kushdo që hyn në formacion si pjesa e fundit e qeverisë duhet të fitojë rastin e tij. Përndryshe, një ndëshkim elektoral i pret, këtë vit..

Gjatë periudhës zgjedhore, votuesit nuk vendosin se si do të formohet qeveria ose cilat politika do të ndiqen, të krahut të djathtë apo të majtë. Kjo lihet në diskrecionin e të zgjedhurve. Formacionet ndonjëherë marrin një orientim ideologjik të ndryshëm nga ai që mund të nxirret nga rezultatet e zgjedhjeve. Qytetarët mund të shpërndajnë dhe kontrollojnë pushtetin, por ata mund të ndajnë pushtetin dhe të vendosin për manifestin vetëm në mënyrë indirekte. Kjo ndodh ndryshe në vende të tjera. Jo vetëm në Francë ose Shtetet e Bashkuara, me regjime presidenciale. Mbretëria e Bashkuar gjithashtu zakonisht ka qeveri me shumicë ose koalicione të vogla.Nëse Kopsova dëshiron një formim të qetë të qeverisë, duhet të adresojmë sistemin zgjedhor të zgjedhim një sistem me dy raunde, një sistem që u jep vende shtesë në parlament partive më të mëdha, ose, më pak i drejtë, një sistem ku fituesi i merr të gjitha. Përndryshe, fragmentimi i partive vetëm sa do të rritet, ashtu si edhe mosbesimi, dëshira për t’u dalluar dhe paqëndrueshmëria. Secila prej këtyre entiteteve ka fuqitë dhe interesat e veta politike, duke e bërë peizazhin administrativ tepër të fragmentuar. Kjo do të thotë që partitë politike nuk veprojnë në nivel kombëtar, por shpesh janë të kufizuara në një komunitet specifik.