Evropa humbet hapësira të gjelbra dhe tokë të mbjellë, sa 600 fusha futbolli në ditë

Evropa po humbet hapësirat e gjelbra që dikur strehonin jetën e egër, kapnin karbonin dhe furnizonin me ushqim me ritmin e 600 fushave të futbollit në ditë, ka zbuluar një hetim nga gazeta Guardian dhe partnerët e saj.

Analiza e imazheve satelitore në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar dhe Evropën kontinentale gjatë një periudhe pesëvjeçare tregon shpejtësinë dhe shkallën me të cilën toka e gjelbër po bëhet gri, e konsumuar nga asfalti për rrugë, tullat dhe llaçi për fusha luksoze golfi dhe zhvillime banimi.

Humbja e pyllit tropikal të Amazonës është matur për vite me radhë, duke përdorur imazhe satelitore dhe monitorim në terren, por deri më tani shkalla e tokës së gjelbër të humbur në Evropë, nuk ishte kapur kurrë në të njëjtën mënyrë.

Në hetimin e parë të këtij lloji në të gjithë Evropën, projekti “Nga e Gjelbër në Gri”, në bashkëpunim me shkencëtarë nga Instituti Norvegjez për Kërkime Natyrore (Nina) për të matur humbjen e natyrës, zbulon shkallën e natyrës dhe tokës bujqësore të përfshirë nga ndërhyrjet njerëzore.

Projekti ndërkufitar nga Guardian, Arena për Gazetaru në Evropë (Arena), Nina, transmetuesi norvegjez NRK dhe media të tjera në 11 vende, zbuloi se Evropa humbet rreth 1,500 km katrorë (580 milje katrorë) në vit, për shkak të ndërtimit.

Rreth 9,000 km katrorë tokë – një sipërfaqe sa madhësia e Qipros – u kthye në gri midis viteve 2018 dhe 2023, sipas të dhënave. Kjo është ekuivalente me pothuajse 30 km katrorë në javë, ose 600 fusha futbolli në ditë.

Natyra është përgjegjëse për pjesën më të madhe të humbjeve, me rreth 900 km katrorë në vit, por hulumtimi tregon se ne po ndërtojmë edhe në tokë bujqësore me një ritëm prej rreth 600 km katrorë në vit, me pasoja të rënda për sigurinë ushqimore dhe shëndetin e kontinentit.

Steve Carver, një profesor i natyrës së egër në Universitetin e Leeds, tha: “Toka e humbur për shkak të zhvillimit është një nga nxitësit kryesorë të humbjes së natyrës së egër dhe rënies së biodiversitetit.

Por ne gjithashtu po humbasim tokë të punueshme dhe tokë produktive, ndërsa qytetet tona zgjerohen në brezin e gjelbër dhe në tokë bujqësore.”

Zhvillimet më të zakonshme, që përbëjnë një të katërtën e të gjitha rasteve, ishin për banesa dhe rrugë. Por natyra dhe toka bujqësore po shkatërrohen gjithashtu, për të akomoduar luksin për të pasurit, turizmin, konsumizmin dhe industrinë.

Arena zbulon se në Portugali, pothuajse 300 hektarë (740 akra) të dunave të rërës së mbrojtura në plazhin Galé pranë Melides, një orë në jug të Lisbonës, janë humbur për të krijuar një fushë të re golfi në CostaTerra Golf and Ocean Club, ku pronat do të shiten për rreth 5.6 milionë paund.

Resorti, i cili është ende në ndërtim e sipër, është një shtëpi e dytë për Princeshën Eugenie dhe bashkëshortin e saj, Jack Brooksbank, i cili punon për zhvillimin.

Ai po ndërtohet në tokë, Natura 2000, e cila supozohet të jetë e mbrojtur sipas rregulloreve të BE-së.

Resorti premton “luksin e thjeshtë të jetesës evropiane” në “bregun e fundit të paprekur të Atlantikut në Evropën Jugore”. Fusha e tij e golfit prej 75 hektarësh, vlerësohet se konsumon deri në 800, 000 litra ujë në ditë për të mirëmbajtur gjelbërimin.

Përjashtime nga zhvillimi në tokën Natura 2000, mund të jepen nëse ka interes publik mbizotërues.

Autoritetet portugeze miratuan resortin, i cili është në pronësi të firmës amerikane të pronave Discovery Land Company, mbi bazën e përfitimit ekonomik.

Ioannis Agapakis, një avokat për ClientEarth, një OJQ që merret me të drejtën mjedisore, tha se një fushë golfi nuk i përmbushte këto kërkesa.

“Padyshim që nuk është interes publik mbizotërues”, tha ai. “Vetëm fakti që gjen përfitime ekonomike ose ndonjë lloj zhvillimi ekonomik nga një projekt, nuk e bën atë interes publik mbizotërues.”

Kompania Discovery Land tha në një deklaratë: “Ne po e zhvillojmë CostaTerra-n, që të jetë një model për kujdesin mjedisor dhe qëndrueshmërinë në rajon.”

“Çdo aspekt i pronës – që nga projektimi i fushës së golfit, te praktikat e menaxhimit të ujërave të shiut dhe mbeturinave, te zhvillimi dhe ruajtja e habitatit dhe korridoreve të jetës së egër – është projektuar për të përmbushur ose tejkaluar standardet e BE-së, duke përfshirë edhe kuadrin Natura 2000.”

“Ne do të vazhdojmë të inovojmë dhe të gjejmë zgjidhje për ta bërë CostaTerra-n, pronën më të përgjegjshme të këtij lloji.”

Brooksbank u kontaktua nga The Guardian, por nuk dha asnjë koment.

Në Turqi, ligatinat Çaltılıdere në provincën e Izmirit në bregdetin e Egjeut janë varrosur nën më shumë se një kilometër katror themele betoni, për një marinë për të riparuar dhe ndërtuar jahte luksoze, tregon hetimi.

I përcaktuar zyrtarisht si një zonë ligatinore nga Turqia, Çaltılıdere ishte shtëpia e flamingove, pelikanëve, kormoranëve, kokrrave të detit dhe levrekut.

Ajo shërbeu gjithashtu si një rezervë e rëndësishme karboni dhe mbrojtje natyrore nga përmbytjet.

Por autoritetet lokale e përmbysën statusin e saj të mbrojtur në vitin 2017, pas një takimi të tensionuar dhe të diskutueshëm të komisionit lokal.

Imazhet satelitore tregojnë se si pika jetësore e ndalimit për zogjtë shtegtarë është konsumuar nga themelet e betonit.

Yatek, kooperativa e industrisë që zhvillon projektin e marinës, thotë se kjo do të sjellë rritje të madhe ekonomike dhe mijëra vende pune në zonë.

“Njerëzit më të pasur në Turqi dhe në botë do të sjellin jahtet e tyre të mëdha këtu dhe do t’i riparojnë ose do t’i ndërtojnë”, tha ish-drejtori i Yatek në një intervistë në vitin 2021. Kooperativa parashikon të prodhojë deri në 132 jahte luksoze në vit.

Yatek tha në një deklaratë se projekti i saj ishte “një iniciativë plotësisht në përputhje me ligjin që ndjek në mënyrë strikte të gjitha procedurat ligjore, duke përfshirë marrjen e raportit të vlerësimit të ndikimit në mjedis (VNM)”, një dokument që detajon efektet e një projekti për lejen që do të jepet sipas ligjit të BE-së.

“Ndikimet mjedisore dhe aspektet e tjera ekologjike të projektit janë vlerësuar plotësisht nga autoritetet kompetente të vendit tonë, të cilat kanë dhënë një vendim pozitiv për VNM-në.

Prandaj, i gjithë procesi i projektit vazhdon në mënyrë të ligjshme dhe në përputhje me legjislacionin përkatës”, thuhet në deklaratë.

Turqia, vendi më i madh në analizë, u rendit më lart për sasinë e tokës së gjelbër të humbur midis viteve 2018 dhe 2023.

Ajo ndërtoi mbi 1,860 km katrorë tokë natyrore dhe bujqësore, duke përbërë më shumë se një të pestën e humbjes totale në Evropë.

Por zhvillimet janë në të gjithë Evropën. Në malet Vermio në Greqinë veriore, të përcaktuara si një zonë e egër pa rrugë në ligjin grek, një park i madh eolik po zhvillohet në të gjithë rajonet perëndimore dhe qendrore të Maqedonisë.

Sipas Aer Soléir me seli në Dublin, pronarit përfundimtar të parqeve eolike Vermio, planet janë plotësisht në përputhje me kornizat rregullatore greke dhe të BE-së në fuqi.

Kompania tha se zhvillimi kishte “siguruar, gjatë një procesi të gjatë dhe të vështirë projektimi dhe licencimi, të gjitha lejet dhe miratimet e kërkuara”, dhe shtoi: “Projekti u shqyrtua dy herë nga gjykata supreme administrative.

Në të dyja rastet, veprimet përkatëse të anulimit u refuzuan dhe gjykata konfirmoi përputhshmërinë e plotë të projektit me kuadrin mjedisor dhe rregullator.”

Kompania tha gjithashtu se një sërë punimesh ripyllëzimi po ndërmerreshin paralelisht me ndërtimin.

Në Gjermani, gjysmë milioni pemë u prenë pranë Berlinit për të ndërtuar një gigafabrikë të Teslës, pasi qeveria miratoi një plan për të zgjeruar uzinën për të dyfishuar prodhimin në 1 milion makina në vit. Tesla është kontaktuar për koment.

Imazhet satelitore tregojnë pyllin e pastruar për t’i hapur rrugë fabrikës së Teslës.

Metodologjia e përdorur në hetimin “Nga e Gjelbër në Gri” është e ndryshme nga metoda zyrtare e përdorur nga Agjencia Evropiane e Mjedisit (EEA), e cila përjashton zonat më të vogla se 50,000 metra katrorë, ekuivalente me rreth pesë fusha futbolli.

Hetimi identifikoi humbje të vogla, pjesë-pjesë të natyrës, si dhe ndërtime në hapësirat e gjelbra urbane, duke rezultuar në vlerësime 1.5 herë më të mëdha se llogaritjet e EEA-s dhe duke treguar ndikimin total të humbjeve kumulative në shkallë të vogël.

«Është një çështje që zgjidhet ngadalë», tha Jan-Erik Petersen i EEA-së. «Thjesht grumbullohet me kalimin e kohës».

Eurodeputetja e Gjelbër, Lena Schilling, tha: “Për vite me radhë, BE-ja ka premtuar të udhëheqë në mbrojtjen e klimës dhe natyrës, por ajo që tregon ky hetim është se ne po çimentojmë fjalë për fjalë të ardhmen tonë.”

“Çdo pyll, fushë pjellore dhe pikë e nxehtë e biodiversitetit e shkatërruar për përfitim afatshkurtër është një tradhti e premtimeve që u bëmë të rinjve.”

Ajo tha se nëse natyra do të vazhdonte të trajtohej si e shpenzueshme, Evropa do të humbiste jo vetëm objektivat e saj për klimën, por edhe sigurinë e saj ushqimore, shëndetin e saj dhe pikërisht vendet që e bënin kontinentin të denjë për të jetuar.

Analiza mbuloi 30 vende, duke mbuluar 96% të sipërfaqes prej 39 vendesh të EEA-së. Çdo vend i shqyrtuar po humbet zona natyrore dhe bujqësore, por disa kanë rezultate më të këqija se të tjerët.

Pesë vendet me humbjet më të larta të gjelbërta ishin Turqia, me më shumë se 1800 km katrorë tokë natyrore dhe bujqësore të humbura midis viteve 2018 dhe 2023, Polonia (më shumë se 1,000 km katrorë), Franca (950 km katrorë), Gjermania (720 km katrorë) dhe Mbretëria e Bashkuar (604 km katrorë)./ The Guardian.