SHBA i mbyll derën Qeverisë. Fundi i një privilegji të pashkruar
Shkruan :Qani Shabani. Pezullimi i Dialogut Strategjik me Kosovën nga Shtetet e Bashkuara është shumë më tepër se një paralajmërim diplomatik – është një goditje simbolike dhe substanciale ndaj kredibilitetit të qeverisë në Kosovë. Në një akt të rrallë dhe politikisht të qartë, Uashingtoni i ka vënë një pikëpyetje të madhe partneritetit që ndër dekada është konsideruar i pathyeshëm: marrëdhënies SHBA-Kosovë.
Ky nuk është thjesht një ftohje, por një ngrirje e besimit strategjik. Në gjuhën diplomatike, pezullimi i dialogut të nivelit më të lartë për bashkëpunim bilateral është ekuivalenti i ndezjes së dritës së kuqe. SHBA po thotë: “Stop. Ky drejtim nuk është më i pranueshëm”.
Marrëdhënia mes Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara ka qenë e shenjtë. Jo vetëm në rrafshin politik, por edhe në ndjenjën kolektive të një populli që e sheh Uashingtonin si shpëtimtar. Por marrëdhëniet e jashtme nuk funksionojnë mbi ndjenjat – ato funksionojnë mbi interesa të përbashkëta, stabilitet dhe besueshmëri.
Kur SHBA shprehet se “veprimet e Qeverisë Kurti kanë rritur tensionet dhe paqëndrueshmërinë”, kjo është një akuzë serioze. Është një vlerësim negativ i qartë ndaj udhëheqjes aktuale, e cila, sipas perceptimit amerikan, po vepron më shumë si faktor tensionues sesa si partner për zgjidhje.
Albin Kurti është lideri më i votuar në historinë demokratike të Kosovës – një figurë e pakontestueshme në aspektin elektoral. Por legjitimiteti demokratik nuk është i mjaftueshëm në arenën ndërkombëtare. Diplomacia kërkon maturi, koordinim dhe ndonjëherë kompromis, sidomos kur vendi është në kufi të krizave të vazhdueshme me Serbinë, dhe kur siguria në veri është potencialisht e rrezikuar.
Kursi i qeverisë aktuale ka treguar një mospërputhje alarmante me pritjet e SHBA-së, të cilat – për mirë apo keq – janë ende të pazëvendësueshme në sigurinë, integritetin dhe avancimin ndërkombëtar të Kosovës.
Ndërsa Kosova shtyn përpara me retorikë të fortë sovraniste, vendet e tjera të rajonit – Shqipëria, Maqedonia e Veriut, madje edhe Serbia – po shtojnë intensitetin e bashkëpunimit me SHBA-në. Në një kohë kur rajoni po ri-rreshtohet strategjikisht, pezullimi i Dialogut Strategjik e nxjerr Kosovën jashtë tryezave ku merret vendimi, dhe e rrezikon të mbetet në periferinë e zhvillimeve gjeopolitike.
Ky është një moment kur Kosova duhet të pyesë veten: A po e luajmë rolin që duhet në arkitekturën e sigurisë euro-atlantike, apo po vetëizolohemi pas parullave që tingëllojnë mirë, por që nuk sjellin aleatë?
Jo, por alarmin e parë e kemi dëgjuar. Pezullimi i Dialogut Strategjik nuk është fundi i marrëdhënieve – por është fundi i iluzionit se ato janë të pakushtëzuara. Është rikujtimi se SHBA mbështet Kosovën si shtet, por nuk është e detyruar të përqafojë çdo qeveri që vjen në pushtet.
Nëse Kosova nuk korrigjon kursin – jo për t’iu nënshtruar, por për të rikuptuar thelbin e partneritetit me Perëndimin – atëherë rrezikon jo vetëm ftohje politike, por edhe pengimin e aspiratave euro-atlantike.
Pezullimi i Dialogut Strategjik është thirrje për reflektim, jo për kundërsulm retorik. Në diplomaci, ka momente kur heshtja e aleatit flet më shumë se një deklaratë. Dhe sot, SHBA ka folur qartë: e ardhmja e marrëdhënies varet nga kursi që zgjedh Qeveria e Kosovës. Kjo nuk është më kohë për krenari boshe, por për lidership të përgjegjshëm.Shkruan:Analisti-SHBA i mbyll derën Qeverisë Fundi i një privilegji të pashkruar
Shkruan :Analisti- Qani Shabani
Pezullimi i Dialogut Strategjik me Kosovën nga Shtetet e Bashkuara është shumë më tepër se një paralajmërim diplomatik – është një goditje simbolike dhe substanciale ndaj kredibilitetit të qeverisë në Kosovë. Në një akt të rrallë dhe politikisht të qartë, Uashingtoni i ka vënë një pikëpyetje të madhe partneritetit që ndër dekada është konsideruar i pathyeshëm: marrëdhënies SHBA-Kosovë.
Ky nuk është thjesht një ftohje, por një ngrirje e besimit strategjik. Në gjuhën diplomatike, pezullimi i dialogut të nivelit më të lartë për bashkëpunim bilateral është ekuivalenti i ndezjes së dritës së kuqe. SHBA po thotë: “Stop. Ky drejtim nuk është më i pranueshëm”.
Marrëdhënia mes Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara ka qenë e shenjtë. Jo vetëm në rrafshin politik, por edhe në ndjenjën kolektive të një populli që e sheh Uashingtonin si shpëtimtar. Por marrëdhëniet e jashtme nuk funksionojnë mbi ndjenjat – ato funksionojnë mbi interesa të përbashkëta, stabilitet dhe besueshmëri.
Kur SHBA shprehet se “veprimet e Qeverisë Kurti kanë rritur tensionet dhe paqëndrueshmërinë”, kjo është një akuzë serioze. Është një vlerësim negativ i qartë ndaj udhëheqjes aktuale, e cila, sipas perceptimit amerikan, po vepron më shumë si faktor tensionues sesa si partner për zgjidhje.
Albin Kurti është lideri më i votuar në historinë demokratike të Kosovës – një figurë e pakontestueshme në aspektin elektoral. Por legjitimiteti demokratik nuk është i mjaftueshëm në arenën ndërkombëtare. Diplomacia kërkon maturi, koordinim dhe ndonjëherë kompromis, sidomos kur vendi është në kufi të krizave të vazhdueshme me Serbinë, dhe kur siguria në veri është potencialisht e rrezikuar.
Kursi i qeverisë aktuale ka treguar një mospërputhje alarmante me pritjet e SHBA-së, të cilat – për mirë apo keq – janë ende të pazëvendësueshme në sigurinë, integritetin dhe avancimin ndërkombëtar të Kosovës.
Ndërsa Kosova shtyn përpara me retorikë të fortë sovraniste, vendet e tjera të rajonit – Shqipëria, Maqedonia e Veriut, madje edhe Serbia – po shtojnë intensitetin e bashkëpunimit me SHBA-në. Në një kohë kur rajoni po ri-rreshtohet strategjikisht, pezullimi i Dialogut Strategjik e nxjerr Kosovën jashtë tryezave ku merret vendimi, dhe e rrezikon të mbetet në periferinë e zhvillimeve gjeopolitike.
Ky është një moment kur Kosova duhet të pyesë veten: A po e luajmë rolin që duhet në arkitekturën e sigurisë euro-atlantike, apo po vetëizolohemi pas parullave që tingëllojnë mirë, por që nuk sjellin aleatë?
Jo, por alarmin e parë e kemi dëgjuar. Pezullimi i Dialogut Strategjik nuk është fundi i marrëdhënieve – por është fundi i iluzionit se ato janë të pakushtëzuara. Është rikujtimi se SHBA mbështet Kosovën si shtet, por nuk është e detyruar të përqafojë çdo qeveri që vjen në pushtet.
Nëse Kosova nuk korrigjon kursin – jo për t’iu nënshtruar, por për të rikuptuar thelbin e partneritetit me Perëndimin – atëherë rrezikon jo vetëm ftohje politike, por edhe pengimin e aspiratave euro-atlantike.
Pezullimi i Dialogut Strategjik është thirrje për reflektim, jo për kundërsulm retorik. Në diplomaci, ka momente kur heshtja e aleatit flet më shumë se një deklaratë. Dhe sot, SHBA ka folur qartë: e ardhmja e marrëdhënies varet nga kursi që zgjedh Qeveria e Kosovës. Kjo nuk është më kohë për krenari boshe, por për lidership të përgjegjshëm.Analisti-Qani Shabani.
Vendimi i fundit i Gjykatës Kushtetuese për pezullimin e përkohshëm të funksionimit të Kuvendit të Republikës së Kosovës deri më 30 shtator përfaqëson një veto të fshehur ndaj funksionimit të institucioneve kushtetuese dhe përbën një ndërhyrje serioze në jetën parlamentare të shtetit. Ndonëse i prezantuar si masë procedurale në përgjigje të një çështjeje kushtetuese, në thelb ky veprim bllokon organin më të lartë përfaqësues në vend dhe krijon një precedent të rrezikshëm për demokracinë parlamentare.
Në qendër të kësaj situate qëndron moszgjedhja e kandidatit të Listës Serbe për një vend të garantuar në kryesinë e Kuvendit. Edhe pse kandidati është propozuar, ai nuk ka arritur të marrë shumicën e votave të nevojshme. Megjithatë, kjo nuk përbën shkelje kushtetuese: vendi për përfaqësuesin e komunitetit serb është i rezervuar, dhe kjo e drejtë mbetet e garantuar. Mungesa e zgjedhjes është rezultat i mosarritjes së konsensusit politik në Kuvend, jo mohim i përfaqësimit.
Kuvendi është i konstituar. Kryetari është zgjedhur në mënyrë të rregullt, shumica e strukturës drejtuese është vendosur, dhe nuk ka asnjë pengesë kushtetuese që e ndalon ushtrimin e funksioneve të tij legjislative dhe mbikëqyrëse. Për këtë arsye, pezullimi i të gjithë Kuvendit për shkak të një vendi të pazgjedhur është një masë disproporcionale, jokushtetuese dhe me pasoja të gjera.
Për të kuptuar drejtë këtë situatë, është thelbësore të aplikohet një interpretim sistematik dhe teleologjik i Kushtetutës:
Interpretimi sistematik kërkon që dispozitat kushtetuese të lexohen në mënyrë të ndërvarur, në harmoni me frymën e dokumentit themelor. Neni 1 i Kushtetutës e përkufizon Kosovën si shtet unitar dhe demokratik; neni 3 e garanton funksionimin e rendit shumëetnik në një kuadër demokratik dhe institucional. Këto parime nuk mund të sakrifikohen për shkak të një pozite të pazgjedhur.
Interpretimi teleologjik, që ka për qëllim të kuptojë synimin dhe funksionin e dispozitave kushtetuese, na udhëzon drejt një përfundimi të qartë: qëllimi i Kushtetutës nuk është të bllokojë institucionet nëse një kandidat nuk merr shumicën, por të garantojë vijimësinë e tyre. Kushtetuta nuk garanton poste të fituara automatikisht – ajo garanton mundësinë për përfaqësim përmes procedurës dhe konsensusit demokratik.
Pezullimi i institucioneve për shkak të një procesi të pazgjedhur shkon përtej kufijve të një reagimi proporcional juridik. Në fakt, krijon një precedent sipas të cilit çdo pakicë që nuk arrin të sigurojë vota, mund të ndalojë tërësisht jetën parlamentare. Kjo e transformon parimin e përfaqësimit në një mjet për shantazh institucional.
Pasojat janë të rënda: rrezikohet integriteti i procesit parlamentar, legjitimiteti i institucioneve, dhe vetë funksioni i shtetit si organizëm kushtetues. Pezullimi i Kuvendit ndalon krijimin e Qeverisë dhe ngadalëson funksionimin demokratik në emër të një vakumi të pretenduar që nuk ekziston në realitet.
Në këtë kontekst, përfaqësimi i komuniteteve nuk mund të përdoret si mjet për kushtëzim, por si instrument për integrim dhe bashkëjetesë demokratike. Kushtetuta garanton të drejtën për t’u propozuar dhe për të pasur hapësirë përfaqësuese, por ajo nuk garanton automatikisht zgjedhje pa votë. Prandaj, pretendimi se Kuvendi nuk është i konstituar, për shkak të mungesës së një zgjedhjeje, është i pambështetur si në teori, ashtu edhe në praktikë.
Në përfundim, është jetike që institucionet e Kosovës, përfshirë Kuvendin dhe Gjykatën Kushtetuese, të veprojnë në frymën e Kushtetutës dhe të mbrojnë rendin demokratik dhe funksionalitetin e shtetit. Gjykata duhet të rishqyrtojë rolin e saj si garant i rendit kushtetues, jo si aktor që prodhon pezullim të institucioneve në emër të barazisë procedurale. E ardhmja e Kosovës si shtet sovran, funksional dhe demokratik nuk mund të ndërtohet mbi baza të lëkundura dhe precedenta të dëmshëm.
Kuvendi duhet të vazhdojë punën e tij me dinjitet dhe përgjegjësi. Republika e Kosovës duhet të qëndrojë e bashkuar në mbrojtje të rendit, të drejtës dhe funksionalitetit të institucioneve që burojnë nga vullneti demokratik i qytetarëve.