Kampe Paramilitare në Serbi dhe BiH: Implikimet për Sigurinë Rajonale dhe Rreziku i Shtrirjes në Kosovë”

Prof. dr. Muhamet Racaj

Ballkani është një rajon i brishtë, ku tensionet etnike, ndërhyrjet e aktorëve të jashtëm dhe faktorët historikë përbëjnë gjithmonë rrezik për stabilitetin. Në këtë realitet kompleks, zbulimi i kampeve paramilitare në Serbi dhe Bosnjë-Hercegovinë, ku qytetarë moldavë janë trajnuar nga instruktorë të lidhur me grupin rus Wagner, ka ngritur shqetësime serioze për sigurinë rajonale. Këto nuk janë vetëm struktura të zakonshme trajnimi, por mekanizma të ndërtuar për të funksionuar si instrumente të luftës hibride dhe për të ndikuar politikisht në rajonet e ndjeshme të Evropës Lindore dhe Ballkanit.
Në të njëjtën kohë, zhvillimet në Kosovë, sidomos në veri të vendit, dëshmojnë se ky rajon është bërë një nga vatrat më të cenueshme për veprime destabilizuese, duke ngritur pyetjen: A mund të shtrihen apo të funksionojnë kampe të ngjashme edhe në Kosovë?

Origjina e fenomenit dhe hetimet ndërkombëtare
Hetimet e vitit 2024 në Moldavi zbuluan rrjete paramilitare të cilat kishin organizuar trajnime në Serbi dhe Bosnjë-Hercegovinë. Raportet investigative të BIRN dhe CU SENS treguan se këto qendra kanë qenë të financuara nga struktura të lidhura me Rusinë, veçanërisht me grupin mercenar Wagner.
Në këto kampe, pjesëmarrësit kanë ndjekur trajnime të specializuara si:
• përdorimi i dronëve dhe armëve moderne,
• teknika psikologjike të propagandës dhe kontrollit,
• fshehja e burimeve financiare përmes kriptovalutave.
Ky model i strukturave hibride nuk është vetëm një mjet për ndërhyrje në Moldavi, por edhe një paralajmërim për vende të tjera të rajonit, përfshirë Kosovën.
Ndikimet për Kosovën: Rasti i Leposaviqit dhe strukturat paralele
Ngjarjet e fundit në Leposaviq tregojnë qartë se Kosova nuk është imune nga ky fenomen. Në shtator 2025, Policia e Kosovës gjeti armë, municione dhe materiale propagandistike me slogane nacionaliste si “Kosova është Serbi”, të cilat dëshmojnë për aktivitetet e organizuara që rrezikojnë rendin dhe sigurinë publike.
Ekspertët e sigurisë si Bedri Elezi kanë paralajmëruar se këto grupe, të mbështetura nga Beogradi dhe Moska, synojnë destabilizimin e rendit kushtetues të Kosovës. Nëse situata nuk menaxhohet me kujdes, këto rrjete kriminale mund të shndërrohen në celula paramilitare, ashtu siç kanë ndodhur në Serbi dhe BiH⁶.
Krahasimi i modeleve: Serbi–BiH dhe Kosova
• Kampe në Serbi dhe BiH: të dokumentuara me trajnim të drejtpërdrejtë nga mercenarë dhe me lidership të huaj.
• Grupet e armatosura në Kosovë: ende pa strukturë të formalizuar, por me qasje të qartë drejt organizimit paramilitar, duke pasur armë, propagandë dhe mbështetje politike.
• Rreziku për Kosovën: në një kontekst të tensionuar politik dhe rajonal, këto struktura mund të transformohen lehtësisht në kampe aktivë paramilitarë, sidomos nëse rritet ndikimi rus dhe serb në rajon.
Implikimet rajonale dhe ndërkombëtare
Ballkani është bërë një terren ku përplasen interesat e Rusisë dhe Perëndimit. Kampe të tilla paramilitare, të lidhura me rrjete hibride, nuk rrezikojnë vetëm sigurinë e vendeve ku krijohen, por kanë implikime për gjithë Evropën Juglindore.
Kosova, si një shtet i mbrojtur nga prania ndërkombëtare e NATO-s dhe BE-së, përbën një rast testimi për atë se deri në çfarë shkalle Rusia dhe Serbia janë të gatshme të përdorin forca hibride për ta minuar stabilitetin. Ky është një alarm i qartë për instancat euroatlantike se siguria e Ballkanit Perëndimor është pjesë integrale e sigurisë evropiane.
Përfundim dhe rekomandime
Ekzistenca e kampeve paramilitare në Serbi dhe BiH është tashmë një realitet. Ngjarjet në Leposaviq dhe modele të ngjashme të dhunës hibride në Kosovë tregojnë se rreziku që të krijohen struktura paramilitare është shumë i lartë. Kosova duhet të jetë e gatshme të veprojë jo vetëm reaktivisht, por edhe preventivisht.
Rekomandime kryesore:
• Intensifikim i bashkëpunimit të inteligjencës mes Kosovës dhe partnerëve ndërkombëtarë.
• Hetim i rreptë i individëve apo grupeve që dyshohen se kanë lidhje me struktura paramilitare.
• Forcim i legjislacionit dhe penalizim maksimal për pjesëmarrjen në trajnime paramilitare.
• Kontroll i shtuar në veri për të shmangur infiltrimin e grupeve hibride.
• Mbështetje publike dhe ndërkombëtare për institucionet e sigurisë së Kosovës.
Kosova, e cila tashmë përballet me sfida të mëdha politike dhe etnike, ka nevojë për mbështetje pa ekuivok nga partnerët e saj euroatlantikë për ta shmangur përsëritjen e skenarëve që tashmë janë parë në Serbi dhe Bosnjë-Hercegovinë. Vetëm me një qasje të koordinuar mund të sigurohet stabiliteti i brishtë i rajonit.