Nga periferia gjeopolitike në portë strategjike të Perëndimit!

Publikuar 12:33 26 June, 2025

Shqipëria në Epokën e NATO-s 5%:

Nga Arian Galdini

Në Samitin e NATO-s të mbajtur në Hagë më 24-25 qershor 2025, aleanca vendosi historikisht të rrisë objektivin e shpenzimeve për mbrojtje në 5% të PBB-së deri në vitin 2035 – 3.5% për mbrojtje bazë dhe 1.5% për siguri infrastrukturore, cyber, dhe rezistencë. Ndërsa ky është një vendim që përcakton trajektoren e ardhshme të arkitekturës globale të sigurisë, për ne shqiptarët, ky është momenti për të kuptuar se historia nuk na fton më, por na sfidon të veprojmë.

Në një epokë ku rendi botëror është në tronditje të përhershme, Shqipëria ka një mundësi që ndodh vetëm një herë në një shekull.

Nuk është vetëm çështje e një Samiti të mundshëm në Tiranë në vitin 2027, për të cilin, sipas burimeve diplomatike shqiptare, po zhvillohen lobime intensive, por çështje e pozicionimit të vetë Shqipërisë si një nyje strategjike e sigurisë euroatlantike.

Në vitin 2024, Shqipëria shpenzoi 1.8% të PBB-së për mbrojtje, ose rreth 400 milionë dollarë.
Për të arritur 5% në dekadën e ardhshme, kërkohet një rritje graduale, inteligjente dhe të qëndrueshme, e mbështetur në partneritete publike-private, financime nga NATO, BE dhe instrumente të inovacionit strategjik.

Por përtej numrave, nevojitet një narrativë e re kombëtare.

Propozime Konkrete për një Shqipëri Protagoniste në NATO:

1. Akademia Skënderbeg për Siguri dhe Inovacion
• Me kampus në Krujë, e financuar me 50 milionë USD nga NATO dhe BE, kjo akademi do të trajnojë 1,000 të rinj ballkanikë deri më 2030 në cyber-mbrojtje, zbulim të kërcënimeve hibride dhe inteligjencë strategjike. Ajo do të jetë një urë e gjallë midis trashëgimisë historike dhe mbrojtjes moderne.
2. Autostrada e Sigurisë Skënderbeg
• Një rrjet 5G ultra i sigurt që lidh portet e Durrësit e Vlorës me bazat e NATO-s në Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut. Ky projekt, në bashkëpunim me kompani si Ericsson, do të kushtonte rreth 200 milionë USD dhe do të kthente Shqipërinë në një arterie dixhitale të sigurisë transatlantike.
3. Festivali i Inovacionit të Sigurisë – Tirana 2027
• Në bashkëpunim me NATO Innovation Hub dhe Agjencinë e Mbrojtjes së BE-së, festivali do të sjellë së bashku startup-e të sigurisë, ekspertë ndërkombëtarë, diplomatë dhe artistë. Në këtë festival do të ekspozohet edhe një pavijon për Skënderbeun si pararendës i doktrinës së mbrojtjes perëndimore.
4. Bursa e Talenteve të Sigurisë ‘Nënë Tereza’
• Një fond për të mbështetur gratë dhe të rinjtë shqiptarë në teknologji dhe siguri, duke nderuar simbolin tonë kombëtar të humanizmit dhe përkushtimit.
5. Kanuni Dixhital i Ballkanit
• Një kod etik dhe teknologjik për bashkëpunim rajonal në sigurinë kibernetike, frymëzuar nga Kanuni i Lekë Dukagjinit. Ky kanun dixhital do të vendosë standarde të përbashkëta për transparencën, mbrojtjen e të dhënave dhe ndërveprueshmërinë teknologjike.
6. Qendra e Rezistencës Klimatike të Ballkanit
• Një institut në Tiranë për të mbrojtur infrastrukturën kritike nga katastrofat klimatike dhe për të zhvilluar teknologji të qëndrueshme të sigurisë. Ballkani nuk mund të jetë i fortë nëse është i pambrojtur nga natyra.

Pse tani, pse ne?

Shqipëria është vend i vogël, por me vizion të madh. Në një kohë kur Kina zgjerohet ekonomikisht në Ballkan përmes Rrugës së Mëndafshit, dhe Rusia përhap destabilizim përmes dezinformimit dhe ndikimit energjetik, Shqipëria mund të jetë bastioni i NATO-s për inovacion, etikë dhe qëndrueshmëri.

Kemi memorie historike që buron nga pavarësia e Ismail Qemalit, frymëzim që ngjizet në epopenë e Skënderbeut dhe shpirt njerëzor që mishërohet te Nënë Tereza. Këto nuk janë simbole nostalgjie. Janë burime strategjike morale.

Sot, në Tiranë, në Durrës, në Kukës apo në Pogradec, ka të rinj që ëndërrojnë të kontribuojnë në sigurinë dhe zhvillimin e vendit. Njëra prej tyre, Arbana, 20-vjeçare nga Tirana, ka zhvilluar një algoritëm për parandalimin e sulmeve kibernetike. Ajo nuk ka studio jashtë shtetit, por pasion, aftësi dhe bindje se edhe vendet e vogla mund të kenë zgjidhje të mëdha.

Në vend që të presim investime të mëdha, le të nisim me besim të madh. Si shqiponjat që fluturojnë përtej kufijve, le të ngrihemi mbi apatinë, e të fluturojmë mbi mungesën e guximit, drejt një epoke të re për Shqipërinë dhe Ballkanin.

Një thirrje për përgatitje, jo spektakël. Për vizion, jo dekor.

Nëse vërtet do të kemi fatin dhe nderin të presim Samitin e NATO-s në 2027 në Tiranë, le ta kthejmë në pikën e kthesës për ne.

Le ta shndërrojmë në dëshmi se edhe një komb i vogël, me një histori të madhe, mund të japë një orientim për sigurinë e së ardhmes.

Sepse madhështia nuk matet me madhësinë, por me guximin për të udhëhequr kur të tjerët presin.

Në këtë shekull, Shqipëria mund të jetë shkëndija që ndriçon një rrugë të re për Ballkanin, NATO-n dhe botën.

Arian Galdini