Dezinformim dhe ndikim gjatë zgjedhjeve në Kosovë

Mr.Ali Hertica
Zgjedhjet janë themeli i demokracisë sonë,prandaj është veçanërisht e rëndësishme që këto procese të ecin pa probleme, korrekte, transparente dhe demokratike. Organizimi i zgjedhjeve, kompjuterët e votimit dhe numërimi i votave janë të siguruara mirë në Belgjikë. Fatkeqësisht, përgatitjet zgjedhore dhe vetë zgjedhjet përdoren rregullisht nga aktorë vendas dhe të huaj për të ushtruar ndikim dhe përhapjen e dezinformatave. Ekziston një shans i mirë që shumë informacione të pasakta dhe mashtruese të shpërndahen përmes mediave (sociale) në javët dhe muajt e ardhshëm. Qeveria na bën thirrje që të jemi gjithmonë kritikë dhe vigjilentë.
Dezinformimi: një kërcënim potencial për demokracinë
Dezinformimi është një term kolektiv për të gjitha format e mundshme të informacionit të rremë, të pasaktë ose mashtrues që krijohet dhe shpërndahet qëllimisht me qëllim që të ndikojë në opinione ose sjellje, të fitojë para ose të dëmtojë shoqërinë, për shembull, duke polarizuar ose minuar demokracinë tonë. Të dy vendet (qeveritë), grupet lobuese, organizata të caktuara por edhe individë përhapin dezinformata për t’i shërbyer agjendës së tyre.Në kontekstin e zgjedhjeve, aktorë të tillë nuk synojnë aq shumë t’i bëjnë votuesit të besojnë në një të vërtetë alternative, por më tepër të bëjnë popullatën të dyshojë në mënyrë që të jetë më e vështirë të dallojë informacionin e saktë dhe të pasaktë dhe midis fakteve dhe opinioneve. Kjo mund të çojë në paqëndrueshmëri dhe më shumë ndarje brenda shoqërisë sonë. Përveç kësaj, informacioni mashtrues mund të përhapet gjithashtu për të hedhur dyshime mbi legjitimitetin, sigurinë dhe besueshmërinë e procesit të votimit dhe sistemeve teknike.
Prandaj, dezinformimi dhe format dhe teknikat e tjera të ndikimit përbëjnë një rrezik potencial për demokracinë tonë. Në disa zgjedhje të fundit jashtë vendit, ka prova të forta se disa aktorë (si individë, grupe, grupe lobimi dhe madje edhe shtete) janë përpjekur të ndikojnë në procesin e votimit. Nuk mund të përjashtojmë që edhe aktorë të caktuar të tentojnë të ndikojnë në zgjedhjet në vendin tonë. Prandaj është e rëndësishme që të jemi të vetëdijshëm për këtë rrezik të mundshëm dhe të ndërtojmë qëndrueshmëri ndaj tij, si qeveri ashtu edhe si shoqëri.
Inteligjenca artificiale
Teknologjitë moderne dhe inteligjenca artificiale mund të përdoren dhe të lehtësojnë përpjekjet për phishing, krimin kibernetik dhe manipulimin e informacionit. Konsideroni, për shembull, “deepfakes”, të cilat janë imazhe audio dhe video që janë modifikuar ose manipuluar duke përdorur inteligjencën artificiale. Kjo ju lejon të krijoni video të njerëzve që thonë ose bëjnë gjëra që nuk i kanë thënë ose bërë kurrë. Këto teknologji përziejnë informacionin e krijuar me fakte, ose ne përballemi, ndër të tjera, me llogari të automatizuara që përdoren për rrjete ndjekësish të rreme, video të manipuluara ose reklama të synuara. Mediat sociale kanë një ndikim të madh këtu pasi ato janë burimi kryesor për shumë njerëz për të gjetur, lexuar, shikuar dhe ndarë lajme.
Platformat e mediave sociale përdorin gjithashtu algoritme të caktuara për të arritur tek votuesit dhe për të përhapur mesazhet e aktivistëve. Këto algoritme ju vendosin në një lloj flluskë informacioni që konfirmon vizionin tuaj, që do të thotë se nuk jeni më sfidues të jeni kritik dhe të vini në dyshim idetë tuaja.Përveç kësaj, ka një rritje të robotëve socialë, të cilët përbëhen nga llogari të rreme të mediave sociale dhe pozojnë si njerëz të vërtetë. Këta robotë mund të ushtrojnë ndikim duke përhapur gjuhë të urrejtjes, duke nxitur kështu njerëzit ose duke lëkundur opinionin publik. Mund të krijohen gjithashtu hashtags që riprodhojnë mendimet e shumë pak njerëzve, por ndahen nga një numër i madh botesh, duke bërë që të duket se shumë njerëz ndajnë këtë mendim. Për më tepër, trollet e internetit mbeten një fenomen aktual, ku një person real mbjell përçarje në mediat sociale dhe përpiqet të frustroj dhe zemërojë grupe të caktuara njerëzish.
Aktorë njerëzorë
Megjithatë, dezinformimi sigurisht nuk përhapet vetëm nëpërmjet teknologjisë. Individët ose influencuesit me një axhendë specifike, grupe lobimi, organizata, etj., gjithashtu mund të dërgojnë qëllimisht informacione të pasakta ose jashtë kontekstit, pavarësisht nëse janë ose jo të përforcuara me mjete teknologjike. Në këtë mënyrë ata përpiqen të shtyjnë një axhendë të caktuar. Çfarë mund të bëni vetë.Është veçanërisht e rëndësishme që të jeni të vetëdijshëm për praktikat dhe teknikat e ndryshme të mundshme ndikuese dhe që gjithmonë të trajtoni informacionin në mënyrë kritike. Kur kërkoni informacion, mbështetuni kryesisht në kanale zyrtare të besueshme, të tilla si faqet e internetit të qeverisë ose mediat kryesore të lajmeve, dhe jini të kujdesshëm për informacionin që lexoni dhe shpërndani në mediat sociale.