BE-ja përballë politikës së dyfishtë të Serbisë: A është koha për sanksione?
Serbia vazhdon të ndjekë një politikë të dyfishtë midis Bashkimit Evropian dhe Rusisë, duke përfituar nga mbështetja financiare dhe tregtare e BE-së, ndërsa njëkohësisht mban marrëdhënie të ngushta me Moskën. Kjo situatë ka krijuar shqetësime serioze në qarqet politike evropiane, veçanërisht pas agresionit rus kundër Ukrainës. Pavarësisht thirrjeve të përsëritura nga Brukseli për të harmonizuar politikën e saj të jashtme me atë të BE-së, Serbia ka refuzuar të vendosë sanksione ndaj Rusisë, duke dëshmuar një qëndrim oportunist dhe pragmatist që sfidon parimet dhe vlerat e Unionit.
Në këtë kontekst, gjithnjë e më shumë vende anëtare të BE-së po shtojnë presionin për të vendosur masa ndëshkuese ndaj Serbisë, me qëllim që ta detyrojnë të përshtatet me politikën e jashtme të Unionit. Kjo ngre pyetjen kryesore: a ka ardhur koha që BE-ja të vendosë sanksione kundër Serbisë për të ndaluar këtë qasje të dyfishtë dhe për të ruajtur unitetin e saj politik?
Politika e dyfishtë e Serbisë dhe sfidat për BE-në
Në vitet e fundit, Serbia ka ndjekur një strategji të balancuar mes Perëndimit dhe Lindjes, duke e shfrytëzuar këtë situatë për përfitime ekonomike dhe politike. Nga njëra anë, ajo vazhdon të marrë fonde të konsiderueshme nga BE-ja përmes programeve të ndihmës dhe investimeve të huaja, ndërsa nga ana tjetër, zhvillon marrëdhënie të ngushta me Rusinë në fusha të ndryshme, përfshirë energjinë, mbrojtjen dhe diplomacinë.
Rusia ka qenë historikisht një aleat i fuqishëm i Serbisë, duke e mbështetur atë në çështjen e Kosovës dhe duke ofruar mbështetje ushtarake dhe ekonomike. Kremlini ka ndihmuar Beogradin në shumë raste, duke përdorur Serbinë si një pikë strategjike në Ballkan për të kundërshtuar ndikimin e BE-së dhe NATO-s në rajon. Ky bashkëpunim ka vazhduar edhe pas nisjes së luftës në Ukrainë, me Serbinë që ka refuzuar të vendosë sanksione ndaj Moskës, ndryshe nga vendet e tjera evropiane.
Kjo politikë e dyfishtë e Beogradit ka krijuar tensione të mëdha brenda BE-së, ku shumë vende anëtare po kërkojnë një qëndrim më të ashpër ndaj Serbisë. Ata argumentojnë se nuk mund të ketë një rrugë të shpejtë drejt anëtarësimit për një vend që nuk ndan të njëjtat vlera dhe nuk respekton vendimet strategjike të Unionit.
Analisti Qani Shabani thekson se kjo është një moment kritik për Bashkimin Evropian. Ai thekson se Serbia po përdor mundësinë për të përfituar nga politikat e BE-së, ndërkohë që vazhdon të mbështesë një aktor të huaj që shkel ligjin ndërkombëtar dhe vlerat evropiane. Sipas Shabanit, nuk mund të ketë një proces të suksesshëm integrimi për Serbinë nëse nuk pranon të ndjekë politikat e BE-së, përfshirë sanksionet ndaj Rusisë.
Ndikimi ekonomik dhe politik i Serbisë në raport me BE-në
Serbia përfiton ndjeshëm nga marrëdhëniet e saj me BE-në, si përmes tregtisë, ashtu edhe përmes fondeve të ndihmës financiare. Sipas të dhënave, BE-ja është partneri kryesor ekonomik i Serbisë, duke përfaqësuar mbi 60% të shkëmbimeve tregtare të vendit. Megjithatë, ky avantazh ekonomik nuk është reflektuar në një angazhim të qartë të Serbisë ndaj politikave evropiane, veçanërisht në lidhje me sanksionet ndaj Rusisë.
Nëse BE-ja vendos sanksione kundër Serbisë, kjo mund të ndikojë ndjeshëm në ekonominë e saj, veçanërisht në sektorët që varen nga investimet dhe tregjet evropiane. Një opsion i mundshëm do të ishte pezullimi i disa fondeve të ndihmës që Serbia merr si vend kandidat, si dhe kufizimi i qasjes së saj në tregun e përbashkët evropian. Kjo do të ushtrojë presion mbi qeverinë serbe për të ndryshuar kursin e saj politik dhe për të harmonizuar qëndrimet e saj me ato të BE-së.
A është koha për sanksione ndaj Serbisë?
Disa vende anëtare të BE-së, përfshirë Gjermaninë, Poloninë dhe vendet baltike, kanë ngritur shqetësime të forta mbi politikën e Serbisë dhe kanë kërkuar hapa konkretë për ta detyruar atë të distancohet nga Moska. Këto vende argumentojnë se Serbia nuk mund të vazhdojë të përfitojë nga privilegjet e BE-së, ndërkohë që refuzon të mbështesë politikën e Unionit kundër Rusisë.
Në këtë kontekst, disa masa të mundshme ndëshkuese përfshijnë:
1. Pezullimin e ndihmave financiare nga BE-ja – Kjo do të ndikonte ndjeshëm në ekonominë serbe dhe do ta detyronte qeverinë të rishikojë qasjen e saj.
2. Vendosjen e kufizimeve tregtare – Kufizimi i qasjes së Serbisë në tregun e përbashkët evropian do të dëmtonte bizneset dhe eksportet e saj.
3. Ndalimin e negociatave të mëtejshme për anëtarësim – BE-ja mund të ngrijë procesin e negociatave deri sa Serbia të përshtatet me politikën e jashtme të Unionit.
4. Izolimin diplomatik – Reduktimi i kontakteve dhe bashkëpunimeve politike me Beogradin do të dobësonte pozicionin e saj në skenën ndërkombëtare.
Nëse Serbia vazhdon të refuzojë sanksionet ndaj Rusisë dhe të mbajë një qëndrim të paqartë, BE-ja duhet të ndërmarrë hapa konkretë për të ruajtur koherencën dhe seriozitetin e politikës së saj të jashtme. Asnjë vend nuk mund të përfitojë nga privilegjet e BE-së pa përmbushur detyrimet dhe vlerat që mbështesin këtë bashkim. Ky është momenti për BE-në që të vendosë një qëndrim të qartë dhe të tregojë se nuk toleron politika të dyfishta nga asnjë vend, përfshirë Serbinë.
Më Mër, 26 mar 2025, 09:32 Qani Shabani
Heqja e Vetos nga Një Shtet Anëtar i BE-së: Domosdoshmëri për Një Evropë më Funksionale