Shkrimi i liderit boshnjak Alija Izetbegoviq – Muslimanët dhe Izraeli

Publikuar 13:26 12 November, 2023

Muslimanët dhe Izraeli
1.
Kohë më parë dikush vuri re se gjenerata bashkëkohore karakterizohet jashtëzakonisht me mosnjohjen e historisë. Ndoshta e vërteta e këtij konstatimi nuk manifestohet askund kështu si në çështjen e Palestinës.

Çdo herë që fillon biseda për këtë çështje, ndodh një konfuzion i habitshëm nocionesh jo vetëm te njerëzit e rëndomtë, por edhe tek ata që e konsiderojnë veten intelektualë. Ja këtu, para së gjithash, po sjellim disa fakte historike themelore:

– Rreth vitit 1270 para erës sonë Mojsiu i nxori hebrenjtë nga Egjipti;
– Katër shekuj të mbretërisë hebraike përfshijnë periudhën nga shekulli i X-të deri në shekullin e VII para erës sonë. Mbreti David (rreth 990) dhe mbreti Solomon (rreth 960);
– Në shekullin e XI-të, shteti hebraik ndahet në dy shtete të vogla: Izraeli dhe Judeja. Asirianët në vitin 721 para erës së re e nënshtrojnë Izraelin, Judeja bie në vitin 604, por përsëri bëhet rithemelimi i shtetit dhe mbahet disi deri në vitin 700 pas Isait a.s. kur perandori romak Titusi e nënshtroi përfundimisht dhe e shkatërroi Jerusalemin;
– Në vitin 587 para erës së re Nebukadnetsari II i emigroi hebrenjtë në Babiloni (pothuajse të gjithë, përveç një numri të vogël nga shtresa jonë, të cilët shkojnë në Egjipt), 540 hebrenj kthehen nga robëria babilonase dhe përsëri e ndërtojnë tempullin;
– Në vitin 142 pas erës sonë, Tertuliani i shpërnguli pothuajse të gjithë hebrenjtë. Disa i dërgoi në gali dhe të tjerët në Rhine për të mbrojtur perandorinë nga barbarët (nga këta të fundit e kanë prejardhjen Ashkenazët).

Nga këto të dhëna shihet se shteti hebraik në Palestinë është vendosur tërësisht në periudhën para erës sonë. Nga viti 70 e deri më 14. V. 1948 – nëntëmbëdhjetë shekujt e fundit – nuk ka ekzistuar asnjë njësi shtetërore hebraike në tokën e Palestinës. Gjatë pjesës së parë të kësaj periudhe prej 6 shekujsh, Jerusalemi i ndërronte sunduesit (Roma, Persia, Bizanti). Në vitin 638 Jerusalemin e marrin muslimanët dhe halifi Omer, i cili personalisht e merr atë nga Patriarku Sofroniu, përcakton statusin e tij si qytet i lirive fetare për të tre religjionet e mëdha botërore. Që atëherë e deri në vitin 1918 – gati 13 shekuj – Palestina dhe Jerusalemi ishin nën sundimin e muslimanëve. Ky sundim i vazhdueshëm islam në Palestinë ka pasur vetëm dy ndërprerje relativisht të shkurtra: e para në kohëzgjatje prej 88 vjetësh (1099-1187), kur Jerusalemin e mbajnë kryqtarët e Gottfried Bouillon-it dhe e dyta në kohëzgjatje prej 16 vjetësh (1228-1244), kur këtë qytet në bazë të kontratës me sundimtarin fatimid të Egjiptit e mban perandori Frederiku II.
Kështu qëndron çështja me të ashtuquajturën “e drejta historike” e hebrenjve në Palestinë.

Izraeli është fenomeni i vetëm në historinë politike në kuptimin që, ky shtet në momentin e themelimit, nuk kishte as territor as popullsi. Territorin e përvetësoi me blerje dhe rrëmbim, e popullsinë me emigracion nga të gjitha vendet e botës. Në këtë drejtim Izraeli prezanton shtetin pa precedent në histori.

Ideja e parë e përcaktuar mbi shtetin hebre në Palestinë paraqitet në veprën e Der Judenstaal (“Shteti hebraik”) nga Theodor Herzli, themeluesi i organizatës sioniste (rreth vitit 1895). Momentet e mëvonshme me rëndësi për krijimin e Izraelit janë:
– Deklarata e Balfour-it 1917, me të cilën parashihet ndihma e Britanisë së Madhe në hapjen e shtetit hebre në tokën e Palestinës;
– Emigrimi i hebrenjve në Palestinë në bazë të kësaj deklarate (kështu midis dy luftërave emigruan mbi 400.000 hebrenj);
– Më 14 maj 1948 Agjencia Hebraike (organi suprem i organizatës botërore sioniste) shpall Izraelin; menjëherë pas kësaj shpërthen lufta midis Izraelit dhe shteteve fqinje arabe;
– Armëpushimi më 18 VII 1948 dhe ndarja e Palestinës. Izraeli merr 6400 milje2. Arabët marrin 3600 milje2;
– Dy zgjërime të Izraelit me grabitjen paralele të tokës dhe dëbimin e arabëve; i pari ndodh pas luftës më 1956 dhe i dyti pas luftës në vitin 1967.
Llogaritet se në momentin e krijimit të Izraelit në vitin 1948, në Palestinë jetonin rreth 750,000 hebrenj, kështu që raporti numerik midis arabëve dhe hebrenjve ishte 3:1. Pas krijimit të Izraelit e deri në vitin 1967, emigruan edhe 1,350,000 vetë. Sipas disa të dhënave, Izraeli në vitin 1967 numëronte diçka më shumë se 2.300.000 banorë. Pjesën më të madhe të mjeteve për emigrim e jepte i ashtuquajturi Fondi Popullor Hebraik (“Keren Kejamet”), i cili u themelua që në fillim të këtij shekulli dhe i cili mbledh kontribute vullnetare nga hebrenjtë e mbarë botës.

Hebrenjtë evropianë – Ashkenazët – përbëjnë shumicën e popullsisë hebraike të Izraelit. Dhe jo vetëm kaq: ata mbajnë të gjitha postet udhëheqëse në qeveri, ushtri dhe administratë. Hebrenjtë me origjinë nga Lindja e Mesme janë kryesisht punëtorë të pakualifikuar.

Ashkenazët, të cilët kurrë më parë nuk kanë pasur kontakt me arabët, janë bartës të kursit të njohur osion dhe ekstrem ndaj arabëve. Ata vijnë nga Franca, Rusia dhe Gjermania dhe janë mirë të armatosur, të arsimuar dhe të pamëshirshëm, i bëjnë shtypje popullit vendase, duke krijuar “hapësirë jetese” për shtetin e ri.
Çka mund të pritet nga ky shtet i lindur nga padrejtësia dhe dhuna? Ekzistojnë krime, por ekzistojnë edhe gjëra që përbëjnë “ideologjinë” e Izraelit, të cilat me paradoksin e tyre janë befasuese. Ja, pra, vetëm disa prej tyre:
– Sionizmi, i cili u paraqit si reaksion i persekutimeve pothuajse permanente të hebrenjve në Evropë, të gjithë helmin, zemërimin dhe hakmarrjen e grumbulluar e derdhi ndaj arabëve dhe aty ku ndodhnin hebrenjtë gjithmonë jetonin të siguruar dhe të mbrojtur. Izraeli sot, për shembull, është në miqësi me gjermanët dhe në armiqësi me arabët, ndonëse sipas të gjitha llogarive duhej të ishte e kundërta;
– Hebrenjtë, të cilët gjithmonë deklaroheshin si kozmopolitë dhe internacionalistë (të paktën të tjerët gjithmonë i bindnin se duhej të ishin të tillë). Sot janë shembull i nacionalizmit më të verbuar;
– Hebrenjtë, të cilët ishin viktimat më të rënda të racizmit dhe gjenocidit, sot janë bartës të tij; ata praktikisht vazhduan metodat e Hitlerit për përdorimin jonjerëzor të forcës, zhvendosjes, qëndrimit osion ndaj të mundurve, madje edhe taktikave ushtarake blitzkrieg, sulmit të befasishëm pastaj hakmarrjes dhe llogaritjes së pamëshirshme;
– Hebrenjtë ishin maja e shumë revolucioneve me parulla të lirisë, vëllazërisë, ligjshmërisë dhe mbrojtjes së të dobëtëve, kurse në Izraelin e sotëm, ne gjejmë edukimin spartan, organizimin e shoqërisë sipas kërkesave ushtarake, me materialin e fanatizuar njerëzor, me parimet makiaveliste të politikës shtetërore dhe devizave niçeane mbi të drejtën e të fortit dhe moralin e forcës. Kjo filozofi e forcës askund nuk manifestohet aq qartë si në banalizimin e parimeve të së drejtës ndërkombëtare dhe injorimin e qëndrimeve dhe thirrjeve të opinionit ndërkombëtar dhe institucioneve të tij. Këtu pothuajse se analogjia është e plotë me Gjermaninë naziste.
Kështu, për shembull, OKB voton rezolutën e 11. XII 1948 për kthimin e refugjatëve arabë në shtëpitë dhe pronat e tyre, dhe kompensimin për dëmin e shkaktuar. Në vend të kësaj Izraeli i konfiskon pronat e refugjatëve arabë, i shkatërron shtëpitë e tyre, kurse në pronat e tyre ndërton vendbanime për ardhacakët hebrenj nga Evropa.

Më 9. XII 1949 OKB voton rezolutën për internacionalizimin e Jerusalemit. Izraeli jo vetëm që nuk e pranon këtë rezolutë, por në verën e vitit 1967 sjell vendimin për aneksimin e plotë të Jerusalemit. Pak më tutje do të shohim se për të gjithë johebrenjtë si duket ky aneksim.

Në korrik të vitit 1967 Kombet e Bashkuara e urdhërojnë Izraelin të tërhiqet nga territoret e okupuara arabe, kurse Aba Ebani, ministër i punëve të jashtme të Izraelit, në një debat deklaroi: “Izraeli nuk do të kthehet në linjat e armëpushimit po edhe sikur Asambleja e Përgjithshme me 121 votë pro të sjellë një vendim të tillë.

Vallë, këto dhe qëndrimet e këtilla të Izraelit a nuk na përkujtojnë mospërfilljen e Kombeve të Bashkuara nga ana e Hitlerit?

Në shqyrtimin e marrëdhënieve ndërmjet hebrenjve dhe muslimanëve, gjithmonë duhet të kihet parasysh një fakt: hebrenjtë kanë jetuar në vendet ku muslimanët kanë pasur shumicën dhe pushtetin, edhe atë në shumë shtete dhe gjatë shumë shekujve; në të kundërt, muslimanët kurrë nuk kanë jetuar nën pushtetin hebraik, përveç kësaj kohe të shkurtër nën Izrael.
Çfarë qëndrimi kanë hebrenjtë ndaj muslimanëve në Izrael, këtë e dinë të gjithë, sepse ky është realiteti i ditëve të sotshme. Mirëpo, çfarë qëndrimi kanë pasur muslimanët ndaj hebrenjve në shtetin musliman, kjo më pak dihet, sepse kjo është çështje e historisë. Mund të supozohet se me dhunën e sotshme ndaj muslimanëve, hebrenjtë ua kthejnë “të mirën me të mirë”, lajnë hesapet e mëparshme.
Historia dëshmon qartë për dy fakte:
1. Hebrenjtë në vendet muslimane çdo kund gëzonin paqen maksimale dhe tolerancën fetare, dhe
2. Nëse ka pasur ndonjë sulm të rrallë kundër hebrenjve, ato kanë qenë raste individuale që humbin në periudhën grandioze të ndikimeve dhe raporteve të ndërsjella. Një reaksion i përgjithshëm kundër hebrenjve në kuptimin e antisemitizmit evropian nuk ka ekzistuar kurrë në botën arabe dhe islame.

Bertrand Rasselli thotë: “Muhamedanët janë sjellë në mënyrë njerëzore me hebrenjtë, kështu që atyre iu mundësua të merreshin me filozofi dhe spekulime të ndritura”.
Kur në vitin 1492 ra Granada, shteti i fundit musliman në Spanjë, muslimanët dhe hebrenjtë përjetuan fatin e njëjtë të persekutimit dhe shfarosjes. Rreth 300,000 hebrenj atëherë u arratisën, prej të cilëve shumica (llogaritet rreth 200,000) gjetën azil në Perandorinë Osmane, ku u pranuan me zemërgjërësi dhe gjetën të gjitha kushtet për punë dhe jetë normale.

Enciklopedia hebraike qartë pranon se jeta e hebrenjve në Spanjë “nën sundimin arab arriti deri atëherë një përparim të pashembullt, sidomos në fushën kulturore” dhe flet qartë për simbiozën kulturore hebraike-arabe, e cila u kultivua gjatë shumë shekujve dhe në vende e kushte të ndryshme. Ky është pranim, e “pranimi është mbretëresha e dëshmive”.

Me të drejtë mund të shtrohet pyetja se si erdhi dhe kujt i duhej ky konfrontim artificial midis arabëve dhe hebrenjve.

Kjo çështje është edhe më me vend nëse raporti nuk vështrohet nga një perspektivë momentale, por nga një perspektivë më e përhershme. Atëherë shihet qartë se, në fakt, nuk bëhet fjalë për konfrontimin midis hebrenjve dhe palestinezëve, as midis hebrenjve dhe vendeve fqinje arabe. Duke pasur parasysh rëndësinë specifike të Jerusalemit, ky konfrontim do të duhet patjetër herët a vonë të kthehet në një konfrontim midis hebrenjve dhe muslimanëve në përgjithësi. Çka do të ndodhë kur çështja e Jerusalemit të “islamizohet”, kur kjo të bëhet çështje e përgjithshme muslimane, e cila, në fakt, edhe është që nga fillimi i saj?[1]

Nga kjo perspektivë globale Izraeli na paraqitet si një “geto” e madhe e veçantë në detin e botës islame, si një trup i huaj në një organizëm të madh. Por, këtë herë edhe këtë geto edhe urrejtjen, me të cilën çdo geto duhet të jetë e rrethuar, e krijuan vetë hebrenjtë. Kjo e bën këtë situatë specifike.

Babai shpirtëror i Izraelit Theodor Hercli, në “Shtetin Hebraik” dhe në romanet e tij vizionare qysh para 70 vjetësh, i parashikoi me saktësi të mahnitshme migrimet e hebrenjve, krijimin e Izraelit, ngritjen e bujqësisë, industrisë moderne mbi baza shkencore dhe organizimin e shoqërisë, si dhe shumë gjëra të tjera deri në detaje. Është interesante se ai – me vetëdije apo pa vetëdije – e neglizhoi një faktor vendimtar: rezistencën e popullatës autoktone. Shteti Hebraik i tij jeton dhe zgjërohet sikur rreth tij të ketë një hapësirë të zbrazët. Ai nuk shkel, nuk uzurpon dhe nuk ushtron dhunë përreth. Ky “parashikim” i Hercl-it bën që vizioni i tij profetik të bie në tërësi. Për arsye se faktori i rezistencës do të jetë ai që do të ndikojë në mënyrë vendimtare jo vetëm në karakterin real të shtetit të tij, por edhe në fatin e tij përfundimtar.

Jerusalemi nuk është një qytet i zakonshëm. Ai është një qytet i veçantë ku të tre religjionet më të mëdha botërore kanë faltoret (tempujt) e tyre, prej të cilave nuk mund të heqin dorë.
Kush mund të sigurojë Jerusalemin e lirë, të hapur në mënyrë të barabartë për të gjithë?

Teorikisht dhe praktikisht këtë mund ta bëjnë vetëm muslimanët.
Teorikisht, sepse vetëm Islami e pranon Musain dhe Isain, Ungjillin dhe Tevratin, kurse në të kundërtën, të krishterët dhe hebrenjtë nuk e njohin Muhammedin dhe Kur’anin.[2] Ky fakt është një element i epërsisë së muslimanëve në këtë çështje.