A është Kosova toka e Makiaveliste

Mr.Ali Hertica

Në zorrët e Makiavelit, filozofi politik e Rilindjes Makiavelin dhe e vendos atë në një perspektivë freskuese dhe aktuale.

Kjo rezulton në një libër të shkruar mirë me të gjitha llojet e njohurive të spikatura dhe një mesazh aktual për politikën moderne. Beeckman paralajmëron se ai mesazh mund të jetë ‘kthyes’.

Makiaveli ende shihet shpesh si këshilltari politik cinik, i cili analizoi me përpikëri proceset e pushtetit dhe këshilloi monarkun – ‘Il Principe’ – se gjithçka lejohet në luftën për pushtet: mashtrimi, manipulimi dhe, nëse është e nevojshme, forca vdekjeprurëse.

Ky imazh përforcohet nga fakti se Makiaveli ishte një autor i preferuar i Stalinit dhe Musolinit. Megjithatë, Beeckman thekson se Makiaveli ishte gjithashtu një autor i preferuar i mendimtarëve iluministë si Spinoza dhe Ruso. Kush është Makiaveli i vërtetë tani?

Guri i Makiavelit jo vetëm që e prezanton Makiavelin si një mendimtar me nuanca që bazohet në një pasuri njohurish dhe njohurish.

Libri gjithashtu përpiqet të përkthejë filozofinë politike dhe etike të Makiavelit në çështjet tona bashkëkohore.

Filozofi Beeckman përdor Makiavelin, ndër të tjera, për të formuluar një përgjigje ndaj një prej problemeve më frustruese të kohës sonë: polarizimit gjithnjë e në rritje në shumë shoqëri.

Çfarë mund të na thotë tani për këtë Makiaveli, ai këshilltar mendjemprehtë i oborrit fiorentin të shekullit të 16-të.Beeckman e hap librin duke vënë në dukje se Makiaveli është i përshtatshëm në mënyrë ideale për sfidat tona bashkëkohore.

Në fund të fundit, Makiaveli e shihte politikën si një arenë natyrore, një vend lufte në të cilin janë në veprim forcat konfliktuale.

Qyteti ose shoqëria ecën përpara nëse pushteti në pushtet arrin t’i kanalizojë këto forca. Analiza e tij e ekuilibrit themelor të pushtetit midis elitës administrative dhe popullit është thelbësore për këtë.

Mbi bazën e kësaj dikotomie të njerëzve të elitës, Beeckman diskuton polarizimin që po ndodh në shumë shoqëri perëndimore.

Në dekadat e fundit, ndarja midis elitës administrative me arsimin e saj universitar dhe një grupi të madh njerëzish me arsim praktik është rritur.

Në gjithnjë e më shumë vende, kjo kontradiktë ka filluar të fshihet. Një shembull i njohur është deklarata e Hillary Clinton se ajo preferoi t’i fuste mbështetësit e Trump në një shportë njerëzish patetikë: ‘shporta e të mjerëve’.

Mesazhi ishte se njerëzit përbëheshin kryesisht nga njerëz patetikë, racistë me të cilët thjesht nuk mund të bësh asgjë.

Beeckman shpjegon se ky reagim i elitës tradicionale politike i ngjan reagimit të elitës së Makiavelit.

Përgjigja e elitës shpesh është të shkarkojë pjesën e njerëzve që devijojnë nga konsensusi politik “duke i cilësuar si të pamoralshëm dhe të rrezikshëm”.

Për shembull, me një lloj përzierjeje frike dhe qëllimesh të mira morale, rreth partive që përfaqësojnë atë pjesë të elektoratit vendoset një ‘kordon sanitar’.

Sipas Beeckman, Makiaveli do të kishte këshilluar fuqishëm kundër atij reagimi instinktiv të elitës.

Për të kuptuar përgjigjen e Makiavelit, është e dobishme të dimë pak për idealin e republikës aristoteliane.

Makiaveli i modeloi idetë e tij politike në Republikën klasike, siç e përshkroi Aristoteli – dhe në veçanti mënyrën në të cilën ato ide morën formë në republikën e Romës së lashtë. Ideja e Aristotelit ishte se politika duhet të jetë çështje e njerëzve.

Prej këtu e ka origjinën emri ‘republikë’, që është një tkurrje e res publica, ose: e së mirës publike. Ideali i Aristotelit diktonte që njerëzit – veçanërisht kryefamiljarët meshkuj – të takoheshin në “forumin” e qytetit, ku të diskutonin për çështje me interes të përbashkët dhe të merrnin vendime.

Ajo formë e qeverisjes – vetëqeverisja e drejtpërdrejtë – ishte shumë e vlefshme për Aristotelin, por jo domosdoshmërisht sepse çoi në një konsensus të përbashkët rreth idesë së “të mirës” ose diçka të tillë.

Në radhë të parë, rëndësia ishte që njerëzit të zhvillonin aftësitë e tyre racionale duke hyrë në forumin publik.

Në fund të fundit, sipas Aristotelit, njeriu ishte një kafshë racionale: një qenie e pajisur me fuqinë e gjuhës, të të folurit dhe të arsyetimit. Forumi politik ishte vendi i përsosur për të zhvilluar ato kapacitete racionale. Për Aristotelin, njeriu ishte për nga natyra ‘një kafshë politike’.

Sipas tij, hyrja në forumin publik ishte thelbësore për të realizuar potencialin tonë si qenie njerëzore.

Mund të thuash që sipas Aristotelit, njeriu që nuk hyn në atë forum mbetet fjalë për fjalë në anën e kafshëve