Cili është ilaçi për nacionalizmin?

Publikuar 15:10 18 July, 2023

Ilaçin për nacionalizmin e ka “përshkruar” njëri nga eseistët dhe romancierët më të respektuar anglezë, Xhorxh Orvell në “Shënime mbi nacionalizmin” (1945), ku thotë se “patriotizmi është një vaksinë kundër nacionalizmit”, sepse ai nuk ka uri dhe as mall për pushtet, sepse për nga natyra e tij është mbrojtës dhe përfshirës i diversitetit

Shkruan: Fatmir BYTYQI

Konteksti politik në të cilin ndodhet vendi ynë dhe që thekson nevojën për të marrë përgjegjësinë për marrjen e një vendimi strategjik dhe thelbësor për të ardhmen, shqetëson qarqe të caktuara politike.

Idenë se shteti një ditë do të jetë pjesë e familjes më të gjerë evropiane ata e njohin si një kërcënim për zonën e tyre të rehatisë politike, në të cilën fantazma e nacionalizmit përndjek dhe mobilizohet.

Muajt e fundit jemi dëshmitarë të retorikës së shpeshtë, e cila kërkon të na kujtojë se identifikimi politik me një kohë të mëparshme vazhdon, por edhe përpiqet të zgjerohet.

VMRO-DPMNE opozitare në vend që të ndërtojë pozicione të definuara politike që do të jenë një investim demokratik për të ardhmen dhe do të forcojë vitalitetin e karakterit multietnik të shtetit, ka hyrë në një akrobacion politik për t’iu bashkuar procedurës hetimore për “Shkupi 2014”, gjoja me qëllim se rrezikohen simbolet identitare të popullit maqedonas.

“Identiteti maqedonas vazhdon të mohohet në këtë mënyrë, sepse u bën hije simboleve identitare”, thuhet në tezën e partisë opozitare, në përgjigje të rastit “Feniks”, i cili është trillim i pastër, karakteristikë e nacionalizmit, e që përmban potenciale shkatërruese për kohezionin social, sepse synon të nxisë një ndjenjë të pakënaqësisë së zgjatur dhe frikës ekzistenciale te një pjesë e qytetarëve.

Fiksioni pretendon përçarje, sepse zhvillon në vete narrativin “ne kundrejt atyre”, gjë që njihet në thirrjen “shkoni te monumenti në Sllupçan dhe pyesni se kush e ka dhënë lejen e ndërtimit”.

Në këtë dikotomi politike, mund të dallohet pritshmëria se te një pjesë e qytetarëve “tanë”, “vështirësitë dhe krizat identitare” do të shkaktojnë një dëshirë për ndryshim, e cila mund të instrumentalizohet politikisht.

Zgjedhja e monumenteve, si rast për këtë akrobacion të projektimit të motiveve të fshehura dhe kërcënuese kombëtare, është në përputhje me nacionalizmin, i cili vazhdimisht është në kërkim të bazave materiale të folklorit të tij politik.

Përveç faktit se realiteti dhe faktet janë të një rëndësie dytësore, për nacionalistët relativizimi është një parim suprem, i cili në elasticitetin e tij zbatohet për çdo gjë që dëshirohet.

Në kuadër të debatit publik për amendamentet kushtetuese, qarqet e trazuara politike në opinion propozuan aplikimin e preambulës kroate, sepse “me këtë Maqedonia do ta ndryshojë karakterin e saj multietnik në unitar dhe analogjikisht me atë Maqedonia do të jetë shtet i popullit maqedonas dhe shtet të cilit i përkasin pakicat kombëtare që jetojnë këtu…”

Fiksioni këtu merr edhe një ton pedanterie kushtetuese pseudoshkencore, sepse “multietniciteti” nuk mund të jetë ndryshimi i “unitaritetit”, bëhet fjalë për dy kategori krejtësisht të ndryshme, të cilat nuk mund të lidhen me njëra-tjetrën, as të zëvendësohen apo përjashtohen ndërmjet vete.

NACIONALIZMI NËN PATRIOTIZMIN

Thirrjeve nacionaliste nga korridoret e errëta të Pallatit të Bardhë iu përgjigj një deputete e “pavarur”, e cili pas tre vitesh në Parlament, u shqetësua nga dokumentet dygjuhëshe dhe vendosi të problematizojë të drejtën për të folur gjuhën time, amtare shqipe, në pyetjet e fundit parlamentare, ashtu siç edhe e flas gjuhën maqedonase, e që e bëj, jo për shkak të të drejtave apo obligimeve, por për respekt ndaj bashkëqytetarëve të mi, për diversitetin dhe veçantinë e tyre identitare.

Me qëndrime politike të rrënjosura në intolerancën ndaj diversitetin, partia opozitare pretendon të sundojë një shtet në të cilin ato janë pasuria e saj më e madhe.

Në kërkim të legjitimimit të tij politik, mbetet e largët dhe e panjohur nevoja për të zhvilluar një atmosferë tolerance dhe vullneti për të pranuar diversitetin, si një mjedis normal dhe jo kërcënues, që pasuron jetën e çdo qytetari dhe nuk e kërcënon atë.

Ka përpjekje për të gjetur një burim të ri energjie jetike për nacionalizmin dhe duke e nënshtruar atë nën patriotizmin, pra se “nacionalizmi është vetëm një pjesë e formës së patriotizmit”.

Nëpërmjet këtij relativizimi të dallimeve manifestohet synimi politik për t’i sjellë ato në bashkëjetesë, pra në një situatë ku njëri mund të ekzistojë politikisht përkrah tjetrit, për të mos i përjashtuar ato si motive për mobilizimin politik të qytetarëve. Por nacionalizmi dhe patriotizmi janë koncepte të ndryshme dhe të kundërta.

Duke mos kuptuar diversitetin, nacionalizmi i klasifikon, i thekson ato, jo për t’i integruar, por për t’i përjashtuar nga “bashkësia e imagjinuar” në të cilën politikja dhe kombëtare, në kuptimin etnik, do të përshatten dhe do të demonstrojnë epërsinë e tyre dhe prestigjin në raport me të tjerët.

PROVINCIALIZMI POLITIK

Nacionalizmi është një ideologji, e cila është etnocentrike në promovimin dhe ruajtjen e kulturës, gjuhës, vlerave dhe interesave, nxit ndjenjën e intolerancës ndaj të gjithë atyre që perceptohen si të ndryshëm në çdo veçori identitare. Nacionalizmi i mbyllur në kufijtë e tij të theksuar pengon bashkëpunimin rajonal dhe global, pengon përparimin e shoqërisë dhe edhe më shumë e shtyn veten në një situatë absurde në të cilën ai anulon aftësitë e veta për t’u përfshirë në përballjen me sfidat globale, të cilat gjithashtu e kërcënojnë atë, si për shembull ndryshimet klimatike.

Patriotizmi, nga ana tjetër, përfshin qëndrime dhe bindje politike shumë më gjithëpërfshirëse, vlerëson vlerat e përbashkëta, kupton diversitetin dhe ndërmjet tyre promovon ndjenjën e unitetit dhe kohezionit social, nxit një mjedis respekti dhe dialogu midis grupeve të ndryshme.

Patriotizmi inkurajon qytetarët që të marrin pjesë aktive në proceset demokratike, të kontribuojnë në mirëqenien e shoqërisë dhe të punojnë për përmirësimin e të gjithë qytetarëve, pavarësisht nga diversiteti.

Patriotët njohin ndërlidhjen e kombeve dhe nevojën për të bashkëpunuar për çështjet dhe sfidat globale. Patriotët nuk e pengojnë integrimin e vendit të tyre në aleancat politike rajonale dhe globale, por e inkurajojnë atë, e shtrijnë dashurinë për atdheun e tyre përtej kufijve të tij dhe demonstrojnë një gatishmëri për të ndarë burimet dhe njohuritë me anëtarët e kombeve të tjera.

Fantazma e nacionalizmit del nga hija e tij dhe përpiqet të thurë strukturën e jetës sonë kolektive në kategori negative dhe dikotomike, për të na futur në kurthin e provincializmit politik. Në këtë akt, që fillon të shfaqet në skenën politike, indiferenca nuk është një opsion.

Heshtja politike apo mungesa e një qëndrimi në pasivitetin e saj vepron, është një iluzion që i liron hapësirë diskursit nacionalist për të manifestuar pretendimin e tij për “pastërti”..

Është koha të jemi patriotë dhe të bashkohemi në diversitet, të njohim detyrën dhe përgjegjësinë qytetare për mirëqenien dhe kohezionin e të gjithë shoqërisë.

Burimi: Fokus

(Autori është nënkryetar i LSDM-së)