Çmimet institucionale që nuk na nderojnë

Shkruan: Avni HALIMI

Në faqen zyrtare të Ministrisë së Kultrës së RMV-së, gjendet edhe rubrika që flet mbi çmimet shtetërore që ndahen për të arriturat në sfera e ndryshme kulturore. Çmimet ,,11 Tetori“, ,,23 Tetori “, ,,Shën Klimenti i Ohrit“, ,,Mito Haxhi Vasilev-Jasmin “dhe “Meto Jovanovski”, janë pesë çmime që në asnjë rast nuk kanë të bëjnë me data apo me emra të personaliteteve shqiptare.
Datat e mësipërme shënojnë “Dita e kryengritjes së popullit maqedonas”, “Ditën e luftës revulucionare maqedonase”, ndërsa personalitete janë figura nga historia dhe kultura maqedonase. Janë edhe dy çmime të tjera, që në aparencë duken si “çmime shqiptare”, siç është “Nëna Tereze” dhe, ”22 Nëntori”, por që me asnjë rast nuk ndahen me motivacione për të arritura në sferën e kulturës apo të humanitetit shqiptar, meqë të dy “çmimet” lidhen
ekskluzivisht me shqiptarët, por, që të dyja ndahen (“Nëna Tereze”) “për arritjet në fushën e humanitetit dhe solidaritetit njerëzor dhe për nxitjen, dhe avancimin e mirëkuptimit të ndërsjellë dhe zhvillimin e bashkëpunimit midis popujve, feve, kulturave të ndryshme” dhe, (22 Nëntori)” për njerëz nga politika dhe nga jeta kulturore dhe shoqërore në Republikën e Maqedonisë së Veriut të cilët kanë dhënë kontributin e tyre në avancimin e bashkëjetesës ndërnjerëzore, kulturave dhe besimeve në Republikën e Maqedonisë së Veriut”.
Dhe, është dëgjuar se për të tilla “çmimesh shtetërore” copëtohen personalitetet shqipare në Maqedoninë e Veriut, madje edhe fusin miq që të ndikojnë nëpër komisione që të votohen për njërin nga çmimet.
Asnjë nga këta personalitete të “çmueshëm” kombëtar, nuk i prishë punët me shtetin, duke refuzar të jenë të propozuar, duke i refuzuar publikisht “çmimet shtetërore” në shenjtë të protestës intelektuale, sepse ato nuk përfaqësojnë asgjë, qoftë nga kutura, nga shkenca, nga arsimi, nga sporti shqiptar. Partitë shqiptare në Maqedoninë e Veriut, subjektet e ndryshëm me relevancë, nuk mund të ngrisin iniciativa për çmime kombëtare shqiptare që do të ndaheshin nga
Institucionet më të larta të Shtetit, sepse, që të gjitha janë nxënë në kurthin e miratimit të ligjeve që për shqiptarët flasin si për një popull prej 20%, si për një kulturë që i përket popullit 20%,
sepse, ndryshe edhe motivacionet do të duhej të kishin përmbajtja kombëtare shqiptare.
Situatë më e mirë nuk është as rapoti apo qasja që e kanë Ministritë respektive të Kosovës dhe Shqipërisë ndaj krijuesve, artistëve, personaliteteve të jetës kulturore nga Maqedonia e Veriut,
por edhe ata të Luginës së Preshevës, të Malit të Zi, të diasporës! Kjo pjesë e kombit, me gjasë është përjashtuar nga trungu kulturor kombëtar dhe, nuk ka shans që artistët e tyre, shkrimtarët,
kontribuesit në kulturën kombëtare, të shpërblehen me ndonjë çmim shtetëror në shenjë respekti ndaj punës së tyre për ta ruajtur, kultivur dhe avansuar jetën kulturore shqiptare secili aty ku
vepron! Në këto digastere do të duhej të funksiononte komision i veçantë që do t’i ndiqte personalitetet letrare, artistike, pedagogët, sportistët, instumentistët, folkloristët etj. dhe, t’u propozoheshin ministrive respektive për përfshirje nëpër çmimet shtërore që i ndajnë apo që duhet të themelohen enkas.
Është e vërtetë se, në këto shtete krijuesit shqiptarë të Maqedonisë së Veriut, Luginës së Prshevës, Malit të Zi e të diasporës, nuk mnd të llogariten si taksapagues, por ama askush nuk ka të drejtë t’i mohojë si kontribues të jashtëzakonshëm në kulturën kombëtare. Mos të harrojmë se, pishtarë të kulturës shqitare megjithatë mbesin personlitete emblematike që jetuan dhe vepruan nëpër shtetet jashtë viseve etnike shqiptare.
Diaspora ishte shpirti i trungut të identitetit tonë kulturor!