Si 30 vjet më parë, Bullgaria ishte e para në botë që e njohu pavarësinë e Republikës së sotme të Maqedonisë së Veriut

Më 15 janar 1992, Bullgaria ishte e para në botë që njohu pavarësinë e Republikës së sotme të Maqedonisë së Veriut. Në atë kohë zëvendësministër i parë i Jashtëm ishte Stefan Tafrov. Në një intervistë për BTA, ai flet se si institucionet shtetërore në Bullgari vijnë deri te ky vendim.

Më poshtë intervista e plotë:

– Zoti Tafrov, 30 vjet më parë duket krejtësisht normale dhe e natyrshme që më 15 janar të vitit 1992 Bullgaria ishte e para dhe pa kushte e njohu Republikën e pavarur të Maqedonisë. Megjithatë, nëse e vendosim situatën në kontekstin e ngjarjeve të asaj kohe, fillojnë të bëhen pyetje për këtë mbledhje dyditore dhe ndoshta edhe më të gjatë të Këshillit të Ministrave, ku u diskutua nëse Bullgaria duhet të jetë e para që do të ndërmarrë këtë hap dhe në cilën mënyrë. Le të fillojmë që atje.

“Së pari të citoj parametrat ndërkombëtarë të situatës, dhe kjo ishte se katër republika jugosllave – Sllovenia, Kroacia, Bosnja dhe Hercegovina dhe Maqedonia mbajtën referendume në të cilat fituan mbështetësit e pavarësisë. Edhe para Bashkimi Evropian, atëherë nuk ishte BE, shtrohej çështja e njohjes së këtyre katër republikave, sepse shpërbërja e Jugosllavisë dukej e pashmangshme, megjithëse deri vonë kishte përpjekje evropiane për ta mbajtur Jugosllavinë edhe për një kohë. Por këto referendume kanë treguar se kjo ishte e pamundur. Në vende si Gjermania dhe Austria, opinioni publik ishte shumë i fortë në favor të Sllovenisë dhe Kroacisë, vende me të cilat austriakët dhe gjermanët kishin lidhje historike, ekonomike etj. Edhe në këtë pikëpamje Maqedonia dhe Bosnja ishin në një zonë gri. Kishte një regjim agresiv, tejet nacionalist në Sllobodan Millosheviçin në Beograd, i cili, siç e dimë, filloi luftën në ish-Jugosllavi, sulmoi fillimisht Slloveninë dhe më pas Kroacinë, por nuk dihej se çfarë do të bënte ai regjim në jug- në drejtim të Maqedonisë, ku mbeti e pranishme ushtria jugosllave e kontrolluar nga qeveria serbe dhe Millosheviqi.

Bullgaria në atë moment sapo po dilte nga një periudhë shumë e vështirë, pas dimrit të Lukanovit, pas fitores së SDS-së dhe formimit të qeverisë së Filip Dimitrovit. Pati edhe zgjedhje presidenciale, praktikisht njohja e Maqedonisë u bë në mes të dy raundeve të zgjedhjeve presidenciale, në të cilat kandidat i SDS-së ishte Zhelyu Zhelev. Kjo e ndërlikoi më tej situatën. Brenda SDS-së kishte përçarje. Krahët ishin tashmë të dukshëm. Kishte një krah që kundërshtonte Filip Dimitrovin, ai u mbështet nga Ahmed Dogan (mbështetja e DPS ishte absolutisht e nevojshme që qeveria e Filip Dimitrov të qëndronte në pushtet dhe Ahmed Dogan punoi me njerëz si ministri i jashtëm i atëhershëm Stojan Ganev, ekonomistët Vencislav Dimitrov, Georgi Markov, ata ishin tre miq shumë të ngushtë dhe ata ishin shumë kundër Filip Dimitrov – ky ishte konteksti.)

Unë atëherë isha zëvendësministri i parë i jashtëm, me kërkesën e Filip Dimitrov dhe Zhelyu Zhelev (unë jam ish-këshilltari i tij për çështjet ndërkombëtare), të cilët ishin të shqetësuar se ministri i atëhershëm i jashtëm Stojan Ganev nuk kishte përvojë në politikën e jashtme, duke përfshirë edhe pak njohuri të gjuhës angleze, dhe shqetësimin se çfarë mund të ndodhë nëse ministria drejton një person krejtësisht të papërvojë, siç ka ndodhur për shkak të këtyre ekuilibrave të koalicionit të brendshëm. Pra, ky ishte roli im. Dhe Stojan Ganev vazhdimisht udhëtonte në fillim të mandatit të tij dhe në kohën e njohjes së Maqedonisë ai nuk ishte në Bullgari për një kohë të gjatë dhe në fakt unë si numri dy në Ministri isha ministër i Punëve të Jashtme dhe kisha përgjegjësinë për të zhvilluar qëndrimin e Ministrisë së Punëve të Jashtme për këtë çështje.

Dhe çfarë ndodhi? Seancë e gjatë e Këshillit të Ministrave – dy-tre ditë…

“Fillimisht, më duhet t’ju them se unë dhe Filip Dimitrov dhe Zhelyu Zhelev sqaruam se Bullgaria duhet ta ndihmojë Maqedoninë të dalë nga kjo zonë gri. Për t’i dhënë një sinjal të qartë Millosheviqit se ai nuk mund të sulmojë Maqedoninë, nuk mund të përpiqet të ndërmarrë asnjë aventurë ushtarake, të derdhë gjak dhe t’u dërgojmë një mesazh qytetarëve të Maqedonisë se Bullgaria nuk është armike. Sepse këto ngjarje vijnë pas dekadash propagande shumë të qëndrueshme, të fortë, të pamatur antibullgare si gjatë Jugosllavisë mbretërore, ashtu edhe gjatë Jugosllavisë së Titos. Brezat në Republikën e Maqedonisë u rritën duke besuar se Bullgaria është armiku i tyre. Bullgaria duhej t’u jepte një sinjal të fortë vëllezërve tanë në Republikën e Maqedonisë se ne nuk jemi armiq, por vëllezër.

Në të njëjtën kohë të dërgojë një sinjal për vendet evropiane (BE-ja nuk ekzistonte), në të njëjtën kohë të mbrohet nga rreziqet që mund të ishin të ekzagjeruara, por që ekzistojnë…

“Ashtu është. Ajo që nuk e elaborova, duke përmendur parametrat ndërkombëtarë të situatës, është fakti se në atë kohë (atëherë filluan luftërat në Jugosllavi) në mbarë botën, veçanërisht në Perëndim, flitej se ky ishte fillimi i një lufte të re ballkanike, sepse historikisht Ballkani është fuçi baruti e Evropës. Përveç kësaj, në Greqi pati një fushatë shumë të fortë kundër emrit të Maqedonisë, pati mijëra mitingje në të cilat grekët protestuan kundër këtij emri, dhe Greqia ishte një partner shumë i rëndësishëm i Bullgarisë, ishte e vetmja anëtare edhe e Bashkimit Evropian dhe e NATO-s, kështu që e ndërlikonte më tej situatën për Bullgarinë. Por u spekulua se do të shpërthente një luftë e re ballkanike dhe, e se Bullgaria do të përpiqej ta merrte Maqedoninë me forcë, ta pushtonte dhe të bëhej pjesë e problemit deri diku.

Por Greqia është bërë pjesë e problemit, por jo me mjete ushtarake. Ajo ndaloi pavarësinë e Maqedonisë, kundërshtoi njohjen e saj nga Komuniteti Evropian. Ajo punoi në mënyrë aktive kundër saj. Dhe kjo ishte sfida për ne – një vend në një situatë shumë të vështirë ekonomike, sapo ka dalë nga komunizmi. Bullgaria ishte e varfër, e izoluar fizikisht nga pjesa tjetër e Evropës, dhe Sofja është 50 km nga kufiri serb. Nuk e dinim se çfarë do të bënte Millosheviqi, as kundër Bullgarisë. Ne nuk ishim anëtarë të asgjëje, ishim, si të thuash, vetëm. Ne kishim simpatinë e Perëndimit, sepse kishim revolucion demokratik dhe fitoren e SDS-së në zgjedhjet parlamentare, presidenti Zhelev u prit mirë në Perëndim, por këto ishin adutet tona të vetme. Dhe ne duhej të jepnim dëshmi se ne kemi një orientim pro-evropian, ne nuk duam një luftë të re ballkanike, ne duam të hapim një perspektivë evropiane për të gjitha vendet e Ballkanit, duke përfshirë edhe veten tonë.

Orientim pro-evropian, me njohjen e Republikës së pavarur të Maqedonisë, kur vendet evropiane në fakt heshtën…

“Situata ishte si vijon: Gjermania dhe Austria këmbëngulën dhe prioriteti i tyre ishte njohja e Sllovenisë dhe Kroacisë. Në vende të tjera kishte kohë që kishte pasur përpjekje për të ruajtur ish-Jugosllavinë si të tillë. Në një moment e kuptuan se kjo nuk ishte e mundur, por gjithsesi ishin skeptikë për njohjen e shpejtë të ish-republikave jugosllave, ndaj vendosën të formojnë një komision, të ashtuquajturin komisionin e arbitrazhit të kryesuar nga presidenti i atëhershëm i Gjykatës Kushtetuese franceze, Robert Badenter (një figurë shumë e madhe, si ministër në qeverinë e Miteranit, mbrojti heqjen e dënimit me vdekje në Francë). Badenteri vinte shpesh në Bullgari, ai e njihte mirë Zhelju Zhelev, e njihja mirë edhe unë si këshilltar i Dr. Zhelevit, kështu që patëm fat që Badenteri ishte kryetar i këtij komisioni dhe ishim të shqetësuar se çfarë do të vendoste ai.

Komisioni vendosi, dhe ky ishte momenti kyç i njohjes, të rekomandojë shtetet anëtare të Komunitetit Evropian të njohin dy republika. Dhe kjo nuk ishte Sllovenia dhe Kroacia, por Sllovenia dhe Maqedonia. Ishte mbështetja më e fortë e dëshirës së Bullgarisë për t’i zgjatur dorën Maqedonisë, për të shmangur përhapjen e luftës në drejtimin jugor, në Maqedoni dhe për të mbrojtur kështu Bullgarinë nga një situatë e vështirë (lufta do të na vinte tekstualisht para dere). Përveç kësaj, ishim të shqetësuar për fatin e vëllezërve tanë në Republikën e Maqedonisë, nuk donim që ata të vuanin. Pra, ka ndihmuar fakti që Badinteri kishte një lidhje me Bullgarinë. Ai erdhi për të ndihmuar në hartimin e Kushtetutës së re dhe më kujtohet se shumë kohë përpara këtyre ngjarjeve, në vjeshtën e vitit 1991, isha me të në një konferencë për Ballkanin në Sorbonë në Paris. Në atë kohë, ky ishte fokusi i interesit global. Dhe më pas udhëtuam së bashku në një konferencë tjetër të rëndësishme. Teksa prisnim avionin, ai më pyeti për Maqedoninë dhe unë i dhashë një kurs të shkurtër, historikisht mjaft objektiv, për çështjen maqedonase. Mosnjohja e temës ishte një nga arsyet e kësaj pasigurie nga ana e partnerëve tanë perëndimorë. Ata ishin të hutuar për atë çështje komplekse ballkanike dhe, imagjinoni, çështja komplekse maqedonase po binte “nga qielli” dhe u duhej të mësonin shumë në një kohë shumë të shkurtër. Kështu, guxoj të them se e kam ndihmuar deri diku të orientohet në atë situatë të vështirë. Nuk i atribuoj vetes, sigurisht, asnjë meritë, por ky është një detaj interesant.

Si erdhi ajo datë – 15 janari?

“Momenti kur do të merrte vendimin Bullgaria ishte 15 janari i vitit 1992, sepse atëherë, gjatë presidencës portugeze, ministrat e jashtëm të Komunitetit Evropian duhej të vendosnin se cilat republika ish-Jugosllave të njihnin. Pritshmëritë ishin që Sllovenia dhe Kroacia të njiheshin, por jo edhe Maqedonia dhe Bosnja e Hercegovina për shkak të vetos greke.

Megjithatë Komisioni i Badinterit tha PO për Maqedoninë. Dhe si doli Bullgaria të ishte vendi i parë që njohu Republikën e pavarur të Maqedonisë? Ky vendim u shpall pikërisht mbrëmjen e seancën të Kuvendit Kombëtar.

“Në mbledhjen e Këshillit të Ministrave, më lejoni të them sërish, Stojan Ganev nuk ishte i pranishëm. Ai ishte në Gjermani, në një rast jodiplomatik, nëse nuk gaboj në një panair. Por Greqia e interpretoi atë si një përpjekje të Bullgarisë për të bindur Gjermaninë të njohë Maqedoninë. Dhe kjo provokoi një qëndrim të ashpër të Greqisë ndaj Gjermanisë. Ata tekstualisht kërcënuan se nëse Gjermania e njeh Maqedoninë, do të vënë veton ndaj njohjes së Sllovenisë dhe Kroacisë. Pra, prania e Stojan Ganev atje ishte kundërproduktive për interesat tona dhe ai dërgoi një letër nga Boni se ishte takuar me ministrin e Jashtëm gjerman dhe Hans Dietrih Gensher apelonte që të mos njihej Maqedonia sepse kishte frikë se Greqia do të vendoste veton ndaj Sllovenisë dhe Kroacisë, gjë që do të ishte shumë e vështirë nga pikëpamja e opinionit publik gjerman ndaj qeverisë. Dhe më kujtohet kur e paraqita shkresën, në ato diskutime treditore në Këshillin e Ministrave, ministri i atëhershëm i Financave Ivan Kostov tha: Ky është mendimi i ministrit të Jashtëm gjerman. Dhe cili është mendimi i ministrit të Jashtëm bullgar? Dhe unë thashë: Qëndrimi i Ministrisë së Jashtme bullgare është se ne duhet ta njohim Maqedoninë.

Më vonë Stojan Ganev më akuzoi se nuk e lexova shkresën e tij. Nuk kishte asgjë të tillë, unëe njoha saktësisht Këshillin e Ministrave me atë shkresë.

Episodi tjetër interesant ishte një tekst i koduar i dërguar nga ambasadori ynë i atëhershëm në Beograd – Marko Markov, një njeri i përkushtuar ndaj çështjes maqedonase, në të cilin ai kishte një thirrje emocionale – ta njohim Maqedoninë sepse historia nuk do të na falë kurrë nëse nuk e bëjmë këtë. Shkruhej fjalë për fjalë “ju jeni burrështetas të rinj, kjo përgjegjësi bie mbi supet tuaja, historia nuk do t’ju falë nëse nuk e bëni “.

Nuk ishte fare çështja nëse do të njihej Maqedonia, kishte një konsensus për këtë, ishte çështja që ne ta njohim të parët.

Dhe ky është momenti për të theksuar: Merita historike për faktin se Bullgaria ishte e para në botë që e njohu Maqedoninë i takon kryeministrit të atëhershëm Filip Dimitrov. Për shkak se kushtetuta i dha qeverisë të drejtën për të njohur shtetet e reja, ajo nuk kishte nevojë për një parlament apo një president. Po, presidenti Zhelev i dha mbështetje politike këtij vendimi të Qeverisë. Në ato mbledhje thuajse treditore të qeverisë, në Presidencë u mbajt Këshilli i Sigurisë Kombëtare, në të cilin nënkryetari i atëhershëm Atanas Semerxhiev kundërshtoi njohjen shi shteti i parë të Maqedonisë. Dhe ky ishte një problem. Megjithatë, ai ishte përfaqësues i opozitës. Por presidenti Zhelev regjistroi një fjalim drejtuar kombit, i cili u transmetua.

Problem tjetër ishte mungesa e Stojan Ganevit në seancën e Qeverisë, pasi u friksua se do të shkaktonte një përplasje të fortë mes kundërshtarëve dhe mbështetësve të njohjes së shpejtë të Maqedonisë. Dhe kjo ishte një meritë e madhe e Filip Dimitrovit, i cili arriti ta arrijë këtë, Këshilli i Ministrave t’i jepte autoritetin për të zgjedhur momentin e njohjes. Dhe në momentin kur u larguan ministrat, ai i tha zëdhënëses së atëhershme të qeverisë Nadezhda Mihajlova (Nejniski): Nade, shko në TV (në atë kohë ishte vetëm një televizion) të njoftosh se ne e njohim Maqedoninë, dhe unë do të shkoj në parlament tek Stefan (Tafrov) ) që t’ia kumtoj. Ishte një nga momentet më të bukura të jetës sime! Kryeministri kur hyri në Kuvend, kujtoi se ka pasur zëra, edhe nga SDS-ja “Ku je nisur? “Prisni Stojan Ganevin”, por ai mori fjalën dhe tha se Republika e Bullgarisë e njeh Republikën e Sllovenisë, dhe tha hapur – Maqedoninë, Kroacinë dhe Bosnjë e Hercegovinën. SDS u ngrit në këmbë dhe filloi të thërrasë “Bravo! BSP-ja nuk dinte si të reagonte, por më kujtohet mirë se si doli deputeti i BSP-së, Filip Bokov dhe me vend pyeti: Ku është ministri juaj i Jashtëm, zoti kryeministër? Pse nuk është këtu? Ky është një kujtim emocional shumë i fortë për mua dhe për të gjithë ne. Kur dolëm në korridor, disa anëtarë të SDS-së ishin të shqetësuar se mungonte Stojan Ganev, por në përgjithësi ishte eufori.

Si u pranua kjo në Maqedoni? Keni pasur ndonjë reagim? Unë do t’ju tregoj emocionin tim personal që nga ditët e para pasi Bullgaria njohu pavarësinë e Republikës së Maqedonisë – unë isha atje dhe ky ishte i vetmi rast që të huajt më përqafuan në rrugë sepse isha bullgare.

“Atëherë nuk kishte internet, por me sa kuptova mediat zyrtare u përpoqën të sillnin lajmin. Ky ishte lajmi i pestë. Në përgjithësi, na zhgënjeu paksa reagimi i Shkupit zyrtar, të cilit nuk i erdhi mire që Bullgaria i mbronte aktualisht. Por më kujtohet një histori për të ndjerën Dosta Dimovska. Më pas erdhi si poete, së bashku me Ljubço Georgievskin, me ftesë të të ndjerës Blaga Dimitrova. Ajo më tha se po shikonte me nënën ose tezen e saj, tashmë e kam harruar lajmin dhe kur dëgjuan se Bullgaria e njohu Republikën e Maqedonisë, nëna ime tha: Dosta, Dosta, a e sheh? Nëna Bullgari….

Dhe pasuan disa vite në të cilat hapi i dytë pothuajse nuk u hodh. Në njëfarë mënyre, marrëdhënia jonë po tërhiqej dalëngadalë për të arritur tek sot, kur marrëdhënia jonë është afër ngrirjes.

“Po, fatkeqesisht. Në fund të kësaj historie – po atë mbrëmje Stojan Ganev u kthye nga jashtë, filloi një skandal në zyrën e kryeministrit dhe kërkoi dorëheqjen time. Filip Dimitrov refuzoi, Zhelju Zhelev më mbrojti, por vendosa që të mos shkaktoj krizë në shumicën parlamentare. Situata në Bullgari ishte shumë e ndërlikuar dhe SDS sapo erdhi në pushtet dhe unë u largova nga posti i zëvendësministrit, u bëra ambasador në Itali, kështu që nuk mora pjesë në këto procese. Dhe, për fat të keq, keni të drejtë, Bullgaria humbi shumë raste. Por, natyrisht, ka pasur shumë momente të ndritshme në marrëdhëniet bullgaro-maqedonase. Kur Greqia vendosi një bllokadë ndaj Maqedonisë, Bullgaria ishte vendi që nuk lejoi që bllokada të ishte e plotë – në vend të Selanikut, porti më i afërt me Maqedoninë u bë Burgasi. Gjatë krizës së Kosovës, kur kryeministër ynë ishte Ivan Kostov, atje – marrëdhëniet e Ljubço Georgievskit ishin shumë të ngushta dhe Bullgaria e ndihmoi Maqedoninë në çdo mënyrë. Këto janë momente shumë serioze në marrëdhëniet tona, të cilat kanë treguar se Bullgaria kujdeset për fqinjët e saj, kujdeset për vëllezërit e saj. Si diplomat mund t’ju them se Bullgaria i ka dhënë gjithmonë mbështetje diplomatike shtetit të ri në të gjitha forumet ndërkombëtare. Unë kam qenë dy herë ambasador në KB, duke përfshirë edhe Këshillin e Sigurimit të KB-së, dhe gjithmonë, në çdo mënyrë dhe në çdo gjë, e kemi mbështetur Maqedoninë. Por gabimi më i madh është se Bullgaria nuk bëri asgjë ekonomikisht, nga ana infrastrukturore.

Ashtu siç bëri Greqia, pavarësisht se e bllokoi Maqedoninë për shkak të emrit të saj dhe e detyroi të përdorte Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë (IRJM).

“Po, atë që bëri Greqia. Në fushën e kulturës – ju mund të shikoni televizionin bullgar së fundmi në Maqedoni, për një kohë të gjatë nuk ka pasur akses në gazetat bullgare, është diçka që ne nuk e kemi bërë siç duhet. Ndërsa flasim për 30-vjetorin e njohjes sonë, një detaj më duket i rëndësishëm. Pse Bullgaria, përveç Maqedonisë, Sllovenisë dhe Kroacisë, e njohu Bosnjën dhe Hercegovinën? Është e rëndësishme të dihet, sepse qëndrimi ynë është parimor – kur një vend vendos të jetë i pavarur, kjo është e drejta e tij, sipas Kartës së KB-së. Por arsyeja tjetër është se kjo e shtyu Turqinë të njohë Maqedoninë. Në fakt, kjo ishte përgatitur. Ne ishim të bindur se kur Bullgaria të njohë Maqedoninë, ne nuk do të jemi vetëm në Ballkan për shumë kohë dhe Turqia në një moment do t’i njohë të katër republikat. Ky koordinim u bë gjatë një takimi tim me ambasadoren turke në Bullgari Jilxhan Oral, ai erdhi tek unë për t’i kërkuar Bullgarisë të njohë Bosnjën dhe Hercegovinën.

Unë i thashë se në parim nuk kemi asnjë kundërshtim, sepse ata vendosën të jenë të pavarur, por e pyeta se çfarë do të bëjë Turqia për Maqedoninë, a do ta njohë? Përgjigja e tij ishte: Pse jo. Kryeministri i atëhershëm turk Demirel kishte një vizitë në Beograd dhe një takim me Millosheviqin dhe nuk kishte asnjë shans që njohja të bëhej para asaj vizite. Por 20 ditë më vonë, ata njohën të katër republikat. Dhe ajo që është simbolike për vendet e tjera të Bashkimit Evropian jashtë Greqisë – shpesh thotë Filip Dimitrov – se ambasadori i atëhershëm britanik Riçard Tomas – një diplomat brilant, i tha Filip Dimitrovit: Nëse e njihni Maqedoninë, sigurisht që ne nuk mund t’ju mbështesim. Por nëse nuk e pranoni – ne nuk do t’ju kuptojmë. Kështu që ishte shumë e rëndësishme për ne që të mos qëndronim të izoluar. Megjithatë, përmes kanaleve joformale, ne ishim të bindur se kjo nuk do të dëmtonte interesat afatgjata të Bullgarisë. Dhe kështu doli – kjo e ndihmoi Bullgarinë të bëhej pjesë e zgjidhjeve në Ballkan, jo e problemeve, dhe kjo na ndihmoi që sot të jemi anëtarë të NATO-s dhe të BE-së.

Çfarë është e rëndësishme të bëjmë tani për të dalë nga kjo pikë ngrirjeje e marrëdhënieve tona dypalëshe? Dy qeveri të reja në të dyja vendet, por një situatë ku të gjithë kanë vendosur vija të kuqe. Dhe si komunikim – një gjuhë tepër e mprehtë dhe jo vetëm në rrjetet sociale.

“Edhe mua kjo më shqetëson. Mbizotëron urrejtje. Ka kohë që ajo është krijuar qëllimisht në Maqedoni nga ato qarqe që janë të lidhura me të kaluarën, të cilët duan ta ndërtojnë vendin e tyre mbi baza antibullgare. Interesi strategjik i Bullgarisë është që ky vend të mos ndërtohet dhe zhvillohet mbi baza antibullgare, mbi urrejtje ndaj Bullgarisë dhe gjithçkaje që është bullgare. Dhe interesi ynë tjetër strategjik është të mos harrojmë ata qytetarë të Republikës së Maqedonisë së Veriut që kanë identitet bullgar. Ata janë veçanërisht të dashur për ne. Ata, me gjithë peripecitë e historisë, e kanë ruajtur ndjenjën e tyre bullgare dhe ne nuk kemi të drejtë t’i lëmë. Pra, në këtë situatë, duhet të marrim dëshmi të qarta nga pala maqedonase se ata janë të gatshëm të shkojnë në rrugën e tyre dhe të na sigurojnë se shtetësia e tyre nuk do të ndërtohet mbi baza antibullgare dhe nuk do të cenojë të drejtat e qytetarëve maqedonas me vetëdije bullgare. Këto argumentet e tyre, që i dëgjoj së fundmi, se nuk ka akuza dhe ankesa ndaj organeve të përndjekjes, për shkak të identitetit etnik bullgar… kjo është qesharake.

Është e natyrshme që kur ke një klimë të plotë të ndrydhjes të ndjenjave probullgare, është shumë e dëmshme që qytetari t’i dërgojë kërkesa dhe ankesa të tilla Komisionit për Diskriminimin ose organeve të tjera, qofshin ato ndërkombëtare. Pra mungesa e kërkesave dhe ankesave nuk mund të jetë kriter nëse ka persona të tillë. Ka njerëz të tillë dhe ata duhet të respektohen dhe në fund të fundit BE-ja është një komunitet në të cilin respektimi i të drejtave të njeriut është parim bazë. Parimi themelor. Nga ana tjetër, po filloj të shqetësohem se edhe në Bullgari kanë filluar të shfaqen disa ndjenja negative, duke harruar që vëllezërit tanë janë në anën tjetër të kufirit dhe ne i urojmë më të mirat. Nëse pyet çdo bullgar, del qartë se ne i urojmë vetëm të mira dhe të gjithë e kuptojnë se anëtarësimi i Republikës së Maqedonisë së Veriut në BE do ta ndihmojë edhe Bullgarinë. Do të ketë një vend më të qëndrueshëm dhe më të begatë në kufijtë tanë dhe nga ana tjetër do të pengonte planet e forcave joanëtare të BE-së që nuk duan që kjo të ndodhë, për të përfituar nga gjendja aktuale e opozitës së ashpër midis Bullgarisë dhe Republikës së Maqedonisë së Veriut.

– Cila është zgjidhja? – Zgjidhja është mençuria!