Të tronditur nga Rusia, Finlanda dhe Suedia rishikojnë debatin e NATO-s

 Karl MELANDER Këtë muaj Suedia vendosi patrulla të armatosura në ishullin Gotland pasi tre anije zbarkuese ruse hynë në detin Baltik

Kërcënimi i një pushtimi rus të Ukrainës ka rindezur debatin në Finlandë dhe Suedi nëse ato duhet të anëtarësohen në NATO për të shmangur çdo agresion të mundshëm lindor. Avionët luftarakë mund të dëgjoheshin duke kryer stërvitje mbi kryeqytetin finlandez këtë javë, ndërsa Suedia së fundi vendosi trupa në një postë balltike në përgjigje të tensioneve në rritje. Kërkesat e Presidentit Vladimir Putin që NATO të mos zgjerohet drejt lindjes kanë bërë që liderët finlandezë dhe suedezë të ripohojnë me zë të lartë të drejtën e tyre për të aplikuar për anëtarësim nëse dëshirojnë.

– Advertisements –

“I takon Finlandës dhe 30 aleatëve të NATO-s të vendosin, më në fund, për çështjen e anëtarësimit, dhe kjo është saktësisht e njëjta për Suedinë”, tha të hënën Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, pas takimit me ministrat e jashtëm të vendeve.

As Finlanda dhe as Suedia nuk kanë shprehur dëshirën zyrtare për t’u bërë anëtarë të plotë, duke preferuar shkëmbimin e informacionit dhe disa trajnime të përbashkëta. Por Charly Salonius-Pasternak, nga Instituti Finlandez i Çështjeve Ndërkombëtare, tha se Finlanda dhe Suedia kishin bërë “një përpjekje të vetëdijshme … për të marrë deklarata të qarta se politika e dyerve të hapura të NATO-s është ende e hapur”.

Elina Valtonen, nënkryetare e Partisë së Koalicionit Kombëtar të opozitës në Finlandë, tha se bashkimi ishte “një hap i natyrshëm”.

“Ne kemi krijuar marrëveshje bashkëpunimi gjithnjë e më të ngushta jo vetëm me NATO-n, por edhe me Mbretërinë e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara,” tha Valtonen.

Ajo shtoi se Finlanda e kishte braktisur prej kohësh qëndrimin e saj të Luftës së Ftohtë për të kërkuar të qetësonte Kremlinin duke qëndruar neutral.

– ‘E ngjashme me blasfeminë’ –

Pa anëtarësim, Finlanda nuk ka të drejtë për mbrojtje sipas Nenit 5 të NATO-s, i cili angazhon anëtarët e tjerë që t’i vijnë në ndihmë nëse Rusia dërgon trupa përtej kufirit 1,340 kilometra të gjatë (830 milje të gjatë). Por mbështetja për anëtarësimin në NATO ka qenë tradicionalisht e ulët mes finlandezëve dhe suedezëve, megjithëse një sondazh i janarit në Finlandë sugjeroi se kundërshtimi ndaj anëtarësimit kishte rënë në nivelin më të ulët të dy dekadave prej 42 përqind.

Robert Dalsjo, nga Agjencia Suedeze e Kërkimeve të Mbrojtjes, tha se për shumë në partinë më të madhe politike të Suedisë, Social Demokratët, anëtarësimi në NATO ishte “i ngjashëm me blasfemi”.

Një rivlerësim mund të shkaktohet vetëm nga “një hapje finlandeze për anëtarësim, ose një kërcënim kaq i besueshëm sa të ndryshojë llogaritja politike,” tha ai.

Pak vëzhgues rusë dyshojnë se Putini ka plane për të dërguar tanke në Finlandë.

Por, tha analisti finlandez Salonius-Pasternak, “ne kemi parë dhe vazhdojmë të shohim… veprime nën pragun”, siç është lirimi i papritur i 1700 emigrantëve nga Rusia përtej kufirit finlandez në vitin 2016, ose inkursione të përsëritura në hapësirën ajrore.

Me kujtimet e mbetura të përpjekjes së përgjakshme të pushtimit të sovjetikëve gjatë Luftës së Dytë Botërore, Finlanda për vite me radhë ka mbajtur nivele të larta të gatishmërisë ushtarake.

Ish-ministri i jashtëm i Finlandës, Erkki Tuomioja, një nga kundërshtarët më të shquar të anëtarësimit në NATO, tha se vendi ishte i përgatitur mirë nëse nevojitej.

“Ne nuk jemi me sy blu, ndaj kemi investuar shumë në mbrojtjen tonë kombëtare”, tha ai.

– ‘Huazim cadra’ –

Finlanda ka shpenzuar 8.4 miliardë euro (9.5 miliardë dollarë) për avionë të rinj luftarakë dhe “mund të mobilizojë një rezervë prej 280,000 ushtarësh të trajnuar, gjë që asnjë vend tjetër në Evropë nuk mund ta bëjë,” shtoi Tuomioja.

Suedia, në të kundërt, uli shpenzimet ushtarake pas Luftës së Ftohtë.

Në vitin 2013, komandanti i përgjithshëm Sverker Goranson tronditi suedezët duke thënë se vendi mund të ndalonte një pushtim rus vetëm për “rreth një javë” pa ndihmë nga jashtë.

Por pas aneksimit të Krimesë nga Rusia në vitin 2014, Suedia filloi të forconte mbrojtjen e saj.

“Ne u kapëm të veshur për një mot të bukur pasi barometri tregonte një stuhi që po vinte,” tha Dalsjo, analisti suedez.

“Ne e kemi zgjidhur këtë duke marrë hua cadra, çizme dhe pulovra të ngrohta nga amerikanët”, por Suedia është ende larg nga të pasurit burime për t’u mbrojtur.

Vendi, i cili nuk ka qenë në luftë për dy shekuj, rifuti shërbimin e detyrueshëm ushtarak në 2017.

Këtë muaj Suedia vendosi patrulla të armatosura në ishullin Gotland pasi tre anije zbarkuese ruse hynë në detin Baltik.

Finlanda njoftoi se kishte rritur “gatishmërinë” me stërvitjet ushtarake në të gjithë vendin.

Salonius-Pasternak tha se Helsinki po përgatitej në heshtje prapa skenave.

“Për momentin po bëhen gjëra, por dikush mund të mos i shohë,” tha ai.